There are currently 39 names in this directory beginning with the letter P.
P
Pachulski Bronisław
(ur. 1899 r.). W 1919 r. zaciągnął się do nowo formującego się Wojska Polskiego. W czasie wojny z bolszewikami służył w Dywizjonie Atrylerii Konnej, a potem w Garnizonie Warszawskim. W okresie międzywojennym prowadził swoje gospodarstwo rolne w Drążewie. Pierwsza poważna, niemiecka akcja eksterminacyjna „A-B” była początkiem gehenny Bronisława Pachulskiego. W kwietniu 1940 Bronisław został zatrzymany i zabrany przez żandarmów do punktu zbornego w Gąsocinie i przewieziony do obozu tymczasowego w Działdowie a potem do KL Dachau i w końcu do KL Auschwitz, gdzie został zamordowany 27 sierpnia 1941, zaledwie 13 dni po męczeńskiej śmierci Ojca Kolbe. Niemieccy zbrodniarze odesłali kilka rzeczy osobistych wraz z informacją o zgonie z powodu „niedoczynności układu krążenia”.
Statuetkę Sygnet Niepodległości podczas Retrospektywy Festiwalu NNW w Sońsku odebrali Jarosław, Marek i Janusz Pachulscy – wnukowie uhonorowanego a wręczył ją ksiądz Włodzimierz Maruszewski.
Pająk Henryk
Henryk Pająk - pisarz, prozaik, poeta, publicysta, wydawca – urodził się 15 lutego 1937 w Skarżysku-Kamiennej. W 1947 roku został poważnie ranny w wyniku wybuchu poniemieckiego niewypału. Ukończył filologię polską na UMCS i odtąd zamieszkał w Lublinie. Pracował jako nauczyciel (I LO im. S. Staszica) i dziennikarz (głównie prasa lubelska). Debiutował wierszem w „Kulturze i Życiu” w 1959 roku. W tym roku także był współzałożycielem grupy poetyckiej „Prom”. W 1971 r. został przyjęty do ZLP. W latach 1975-1981 oraz 1989-1995 był prezesem Lubelskiego Oddziału ZLP. Twórczość prozatorską rozpoczął od beletryzacji pamiętnika Henryka Cybulskiego, przywódcy samoobrony ludności polskiej przed Ukraińcami z UPA na Wołyniu – „Czerwone noce” (1967, 1969, 1974, 1977, 1990). Później z tej samej tematyki napisał powieść „Los” (1969), w której zbeletryzował walki grupy żołnierzy Wołyńskiej 27 Dywizji AK.
Obecnie jego twórczość jest pomijana i marginalizowana w tzw. szerokim obiegu czytelniczym ze względu na tematykę, jaką pisarz porusza w swoich książkach. Henryk Pająk nie boi się prawdy. Jako pierwszy w Polsce podjął tematykę Żołnierzy Wyklętych i ich oprawców. Z odwagą i bezkompromisowo rozlicza się z polską i światową współczesną rzeczywistością. Henryk Pająk, mimo że ma swoich wiernych czytelników, pozostaje „pisarzem wyklętym”.
Paniszewa Anna
Anna Paniszewa urodziła się 15 listopada 1964 we wsi Niestierowszczyna. To polska działaczka społeczna i oświatowa na Białorusi, dziennikarka, założycielka Klubu Inteligencji Katolickiej w Brześciu i Polskiej Harcerskiej Szkoły Społecznej im. R. Traugutta w Brzesciu. W latach 2012–2013 p.o. prezesa Oddziału Brzeskiego Związku Polaków na Białorusi w nieuznawanym przez białoruskie władze zarządzie organizacji obwodowej.
Ukończyła w 1986 roku studia dzienne Białoruskiego Państwowego Uniwersytetu w Mińsku o specjalności historia. Po studiach pracowała jako nauczycielka historii oraz socjologii. Reprezentowała ZPB na międzynarodowych konferencjach naukowych. Potem ukończyła studia podyplomowe (2005-2007) z historii oraz języka polskiego na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.
Była redaktorem technicznym pisma „Brześć Katolicki” w latach 2010, 2011.
W roku szkolnym 2007/2008 zadbała o udział uczniów Polskiej Szkoły Społecznej w Brześciu w Programie Edukacyjnym Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie „Opowiem Ci o wolnej Polsce. Rozmowa ze świadkiem historii”. Owocem tej pracy stał się film o historii Związku Obrońców Wolności (ZOW) polskiej organizacji młodzieżowej działającej na Polesiu w latach 1945–1948.
Realizowała program „Korona polskiego wychowania” we współpracy z Fundacją Szczęśliwe Dzieciństwo” w Lublinie w latach 2014–2016.
Jest współzałożycielką Forum Polskich Inicjatyw Lokalnych Brześcia i Obwodu Brzeskiego w roku 2013. Dyrektor Brzeskiego Forum Polskich Inicjatyw Lokalnych od roku 2015. Założycielką Polskiej Harcerskiej Szkoły Społecznej im. R. Traugutta w Brześciu w roku 2015.
Aktywna w życiu społecznym. Od roku 2007 do roku 2016 była koordynatorem Lubelskiego Jarmarku Jagiellońskiego na Białorusi. Stale współpracuje z Urzędem Miasta Lublina w dziedzinie kultury jako organizatorka oraz tłumaczka. Działa na pograniczu polsko-białoruskim w sferze edukacji oraz kultury. Przetłumaczyła na język białoruski 50 wierszy Marii Konopnickiej o tematyce kościuszkowskiej we współpracy z Polską Fundacją Kościuszkowską w Warszawie.
Od roku 2004 do roku 2015 regularnie pisała teksty do pisma polskiego, wydawanego w Brześciu, kwartalnika „Echa Polesia".
Jest jedną z autorów zbiorowej pracy projektu Katalogu miejsc pamięci narodowej obwodu brzeskiego. Od roku 2012 jest redaktorem polskiego pisma – kwartalnika „Harcerz Brześcia”, redaktorem strony forumbrzeskie.by.
Od 2009 roku jest członkiem, a od 2012 członkiem zarządu Światowej Rady Badań nad Polonią. Pomysłodawca i organizator brukowania placu Romualda Traugutta w Szostakowie w roku 2014.
Laureatka Drzwi do wolności festiwalu NNW w 2021 roku.
Patelski Mariusz Maciej
Mariusz Maciej Patelski urodził się 7 listopada 1967 roku w Namysłowie. Był absolwentem Instytutu Historii Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu ( 1991), w 2001 uzyskał doktorat, w 2020 habilitował się. W latach 1988–1989 był kolporterem podziemnych pism i książek m.in. „PWA. Przeglądu Wiadomości Agencyjnych”, „Tygodnika Mazowsze”, „Głosu Śląsko-Dąbrowskiego”, „PIK – Podziemnego Informatora Katowickiego” i innych. W 1989 r. był współzałożycielem biblioteki podziemnych wydawnictw w siedzibie Niezależnego Zrzeszenia Studentów WSP w Opolu. W latach 1988–1990 był członkiem NZS, w 1989 r. przewodniczącym NZS w WSP w Opolu oraz organizatorem druku i kolportażu podziemnych wydawnictw NZS. W latach 1988–1989 był przewodniczącym Studenckiego Koła Historycznego w Opolu, współinicjatorem podejmowania tematów tzw. białych plam w historii Polski. 22 kwietnia 1989 r. był delegatem na IV Krajowy Zjazd Delegatów NZS we Wrocławiu, oraz w dniach 24–26 listopada 1989 r. delegatem na V Zjazd Delegatów NZS . W latach 1989–1991 był współorganizatorem manifestacji w Opolu: 23 kwietnia i 26 maja 1989 w sprawie rejestracji NZS, w lipcu 1990 r. w sprawie. przekazania gmachu KW PZPR w Opolu dla WSP i 16 stycznia 1991 r. w obronie Litwinów zaatakowanych przez żołnierzy Armii Radzieckiej w Wilnie. Jest autor wielu prac naukowych i popularnonaukowych z zakresu historii najnowszej, m.in. „Generał broni Tadeusz Jordan-Rozwadowski. Żołnierz i dyplomata” (2002), „Niezależne Zrzeszenie Studentów w Opolu 1980–1990”.
Opracowano na podstawie Encyklopedii Solidarności oraz innych źródeł historycznych.
Pawelczak Marian, pseudonim „Morwa”
Marian Pawelczak ps. „Morwa” pochodzi ze Stasina koło Lublina. W czasie okupacji niemieckiej uczył się na tajnych kompletach. W 1940 r. został wywieziony na przymusowe roboty do Niemiec. Uciekł stamtąd i wstąpił do partyzantki. W 1943 roku rozpoczął działalność w patrolu st. wachm. Mieczysława Cieszkowskiego "Grzechotnika". Jego rodzina była prześladowana, bracia ukrywali się u sąsiadów. UB zniszczyło ich rodzinne gospodarstwo i aresztowało jego rodziców na kilka tygodni.
Do końca wojny z hitlerowskimi Niemcami przeszedł cały szlak pod dowództwem Hieronima Dektuowskiego "Zapory" pod pseudonimem "Morwa". W patrolu „Ducha” walczył podczas zasadzki na niemiecką kolumnę pod Krężnicą Okrągłą 24 maja 1944 roku, gdzie zniszczono kolumnę 16 samochodów Wehrmachtu.
W 1944 r. został przymusowo wcielony do ludowego wojska. Ukończył szkołę podoficerską, ale jeszcze tego samego roku uciekł do partyzantów. Usiłował przedostać się na zachód, pod fałszywym nazwiskiem wstąpił do Milicji Obywatelskiej. W 1947 r. ujawnił się. W 1951 r. został aresztowany i skazany na 15 lat więzienia. Po trzech latach go uwolniono.
Za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, postanowieniem Prezydenta RP Andrzeja Dudy, ppłk Marian Pawełczak ps. „Morwa” został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Pawluk Lech
Lech Pawluk urodził się 28 września 1950 roku w Obrytem. Tam mieszkał, zajmował się rolnictwem. W 1980 organizował na terenie gminy Nur Solidarność Rolniczą. Był delegatem na Zjazd Wojewódzki. Koordynował na terenie gminy Nur wybory kontraktowe do Sejmu w 1989 roku. W latach 1990 - 1994 był wójtem tej gminy. W 1992 roku założył koło Porozumienia Centrum. Przez wiele lat organizował wybory samorządowe: startował z list AWS oraz z PiS do rady powiatu ostrowskiego. Obecnie jest emerytem, nadal angażuje się w działalność społeczną służąc radą i pomocą młodszym kolegom.
Pawłowski Jan
Jan Pawłowski urodził się 15 maja 1945 roku w Stanisławowie. Był absolwent fizyki na Uniwersytecie Wrocławskim. W 1946 roku był wraz z rodziną ekspatriowany na Ziemie Odzyskane. Od 1968 roku był pracownikiem naukowym na Uniwersytecie Wrocławskim i Politechnice Wrocławskiej. Kolportażem wydawnictw niezależnych zajmował się od 1979 roku. Działalność w NSZZ „Solidarność” rozpoczął we wrześniu 1980 roku. Po wprowadzeniu stanu wojennego zajął się konstruowaniem aparatury umożliwiającej podsłuchiwanie rozmów radiowych funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa. W latach 1982-1990 działał w Organizacji Solidarność Walcząca. Był twórcą urządzeń umożliwiających stały nasłuch i nagrywanie wszystkich komunikatów radiowych służb zajmujących się zwalczaniem opozycji; główny twórca tzw. kontrwywiadu Solidarności Walczącej, dzięki któremu udało się uchronić od aresztowania wielu działaczy podziemia. Po 1989 r. był m.in. szefem Delegatury Urzędu Ochrony Państwa we Wrocławiu. Zmarł 12 listopada 2005 roku we Wrocławiu.
Peisert-Kisielewicz Maria
Maria Peisert-Kisielewicz urodziła się 22 lutego 1954 roku we Wrocławiu. W latach siedemdziesiątych studiowała etnografię na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim oraz filozofii na Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. W 1968 roku, jeszcze jako uczennica szkoły podstawowej, rozklejała plakaty antyreżymowe wraz z bratem, Jerzym Peisertem. Od 1976 r. zajmowała się kolportażem wydawnictw niezależnych, a od następnego roku przekazywała informacje o represjach, publicystka niezależnego pisma „Głos”. W 1977 r. współorganizowała mszę św. w intencji Stanisława Pyjasa, studenta krakowskiego zamordowanego przez Służbę Bezpieczeństwa. Po wprowadzeniu stanu wojennego rozpoczęła działalność podziemną. Internowana w kwietniu 1982 r. w Ośrodku Odosobnienia w Gołdapi. W latach 1982-1987 była redaktorem pisma „Solidarność Walcząca” oraz współpracownikiem „Biuletynu Dolnośląskiego”. W latach 1986-1987 była członkiem redakcji wrocławskiego Radia „Solidarność”. Wielokrotnie represjonowana. Po 1990 pracowała m.in. jako nauczycielka.
Pełka Jerzy
Jerzy Pełka urodził się 5 maja 1953 w Gąsocinie. Był pedagogiem, historykiem, regionalistą, zastępcą dyrektora Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie. Ukończył Wyższą Szkołę Pedagogiczno-Rolniczą w Siedlcach oraz podyplomowe studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego i Wyższy Kurs Obrony w Akademii Obrony Narodowej. Pracę zawodową rozpoczął w 1973, w Wojewódzkim Ośrodku Informatyki. W l. 1980-81 był przewodniczącym komisji zakładowej NSZZ „Solidarność” Od 1984 do 1990 był kierownikiem działu historycznego w Muzeum Okręgowym w Ciechanowie, następnie, do 1999 dyrektorem Wydziału Spraw Społecznych Urzędu Wojewódzkiego w Ciechanowie, odpowiadał wówczas za kulturę, sport, turystykę i służbę zdrowia. Od 2000 powrócił do pracy w muzeum, które zmieniło nazwę na Muzeum Szlachty Mazowieckiej.
Długoletni członek Ochotniczej Straży Pożarnej w Glinojecku, członek Zarządu Głównego Związku OSP Rzeczypospolitej Polskiej oraz Komisji Historycznej ZG. Wiceprezes Zarządu Oddziału Powiatowego Związku OSP w Ciechanowie, członek Zarządu Oddziału Wojewódzkiego województwa mazowieckiego. Członek wielu towarzystw naukowych i regionalnych, od 2002 prezes oddziału ciechanowskiego Polskiego Towarzystwa Historycznego, działacz Towarzystwa Miłośników Ziemi Ciechanowskiej i Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi RP, Złotym Znakiem Związku OSP RP, odznaką Zasłużony Działacz Kultury. Autor Dziejów ochotniczego pożarnictwa w powiecie ciechanowskim 1881-2002, współautor i redaktor opracowania Mazowsze Ciechanowskie. Moja "Mała Ojczyzna". Szkice z dziejów regionu, współautor (z M. Kalinowskim) podręcznika akademickiego Zarys dziejów resocjalizacji nieletnich. Ponadto autor wielu artykułów popularyzatorskich i naukowych dotyczących historii w prasie regionalnej oraz w periodykach ogólnopolskich. Zmarł 26 lutego 2009 po krótkiej chorobie w ciechanowskim szpitalu.
Petryniak Jerzy
Jerzy Petryniak urodził się 6 listopada 1935 roku w Poznaniu. Jest absolwentem Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Poznaniu. W czerwcu 1956 roku jako student uczestniczył w wydarzeniach poznańskich. Po przeprowadzce do Wrocławia od 1979 roku był organizatorem druku i kolportażu „Biuletynu Dolnośląskiego”. Działalność w NSZZ „Solidarność” rozpoczął we wrześniu 1980 roku. 14 grudnia 1981 roku wraz z Andrzejem Mycem był organizatorem strajku w Instytucie Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN we Wrocławiu. Następnie ukrywał się. Współpracował z Kornelem Morawieckim i strukturami wydawniczymi Regionalnego Komitetu Strajkowego „Solidarność” Dolny Śląsk. Zatrzymany 27 lutego 1982 roku, został bardzo ciężko pobity (wstrząsu mózgu i pęknięcie kości skroniowej), a następnie po pobycie w szpitalu internowany w Ośrodku Odosobnienia w Grodkowie. Od marca 1983 roku członek Organizacji Solidarność Walcząca. W kwietniu 1983 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie pracował w tamtejszych instytutach naukowych. Od 1983 r. jest członkiem Kongresu Polonii Amerykańskiej.
Piątek Tadeusz
Tadeusz Piątek urodził się 23 lutego 1946 roku w Borzęcinie k. Żmigrodu. Z zawodu jest ślusarzem. W sierpniu 1980 roku był jednym z głównych organizatorów strajku w Spółdzielni Mieszkaniowej Metalowiec we Wrocławiu. Działalność w NSZZ „Solidarność” rozpoczął we wrześniu 1980 roku. Od stycznia 1981 roku był przewodniczący Komitetu Założycielskiego, następnie Komisji Zakładowej w SM Metalowiec. Od stycznia 1981 do 1989 roku był kolporterem wydawnictw niezależnych. Po wprowadzeniu stanu wojennego regularnie uczestniczył w demonstracjach ulicznych i akcjach ulotkowych. Od 13 grudnia 1981 r. do 1987 roku był przewodniczącym Tajnej Komisji Zakładowej w SM Metalowiec. Od stycznia 1983 do 1989 r. działał w Organizacji Solidarność Walcząca. Był współorganizatorem Robotniczego Wydawnictwa Solidarności Walczącej Feniks, w ramach którego był redaktorem, grafikiem, drukarzem, introligatorem i organizatorem dostaw sprzętu i materiałów poligraficznych. Swoje mieszkanie udostępniał na drukarnię, ukrywał również osoby poszukiwane przez Służbę Bezpieczeństwa, prowadził bibliotekę wydawnictw niezależnych. Od 2004 roku na emeryturze.
Piątek Tomasz
Tomasz Piątek - opozycjonista zamęczony przez komunistów w stalinowskim więzieniu.
Urodził się 16 października 1906 roku w Słupcu w powiecie staszowskim. W okresie międzywojennym był członkiem Stronnictwa Ludowego a w czasie okupacji niemieckiej - Batalionów Chłopskich. Po zakończeniu wojny był związany z Polskim Stronnictwem Ludowym. W okresie od grudnia 1948 roku do marca 1949 roku udzielał pomocy członkom nielegalnej organizacji Legion Czarnego Lwa podporucznika Władysława Pezdy pseudonim „Gruby Władek”, „Janosik”, „Zakatyń”, działającej w powiatach: sandomierskim, buskim, tarnobrzeskim i mieleckim. Zapewniał posiłek i nocleg, przechowywał archiwum i „bibułę” grupy.
Po aresztowaniu, 19 lipca 1949 roku został skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Kielcach na karę 2 lat pozbawienia wolności. Zmarł w trakcie odbywania kary w więzieniu w Raciborzu 28 października 1949 roku. Jego ciało zakopano w tajemnicy.
Szczątki Tomasza Piątka zostały odnalezione w wyniku prac poszukiwawczych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej w listopadzie 2020 roku na cmentarzu parafialnym Jeruzalem w Raciborzu a w 2023 roku w Belwederze, podczas uroczystej Konferencji Identyfikacyjnej IPN, rodzina otrzymała certyfikat odnalezienia szczątków. W uroczystości brała udział wnuczka zmarłego Pani Teresa Wolak z synem. Podczas Retrospektywy Festiwalu NNW 12 grudnia 2023 roku w Dębicy, na ręce pani Teresy, wręczono przyznane pośmiertnie uhonorowanie Sygnet Niepodległości Festiwalu NNW.
Pienkowska Alina
Alina Pienkowska (od 1985 Pienkowska-Borusewicz) urodziła się 12 stycznia 1952 roku w Gdańsku. W 1973 r. ukończyła Pomaturalne Medyczne Studium Zawodowe. Od 1974 r. była zatrudniona w Przemysłowym Zakładzie Opieki Zdrowotnej przy Stoczni Gdańskiej. W latach 1978-1980 była członkiem Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża, a w latach 1979-1980 w redakcji niezależnego pisma WZZ „Robotnik Wybrzeża”. Kolporterka ulotek i niezależnej prasy, współorganizatorka działalności samokształceniowej. 14 sierpnia 1980 r. przekazała do Radia Wolna Europa postulaty strajkujących stoczniowców i apel o pomoc żywnościową, była przewodniczącą Komitetu Strajkowego w stoczniowej przychodni, członkiem Prezydium Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni, a 16 sierpnia 1980 r. po podpisaniu przez Lecha Wałęsę porozumienia z dyrekcją Stoczni i ogłoszeniu zakończenia strajku zatrzymywała przy bramie nr 3 wraz z Anną Walentynowicz robotników wychodzących ze Stoczni. W nocy z 16/17 sierpnia 1980 r. współredagowała 21 postulatów, była autorką postulatu 16. dotyczącego służby zdrowia i sygnatariuszką Porozumień Sierpniowych. Od września 1980 r. działała w „Solidarności”, była przewodniczącą Komisji Zakładowej w stoczniowej przychodni, członkiem Prezydium Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego Gdańsk, a od listopada 1980 r. była przewodniczącą Krajowej Sekcji Służby Zdrowia. W lipcu 1981 r. została delegatem na Walne Zgromadzenie Delegatów Regionu Gdańskiego, członkiem Prezydium Zarządu Regionu. 29 listopada 1981 r. odeszła z Zarządu Regionu w proteście przeciw metodom kierowania Związkiem przez L. Wałęsę. 13 grudnia 1981 r. została internowana i osadzona w Ośrodku Odosobnienia w Strzebielinku, następnie w Gdańsku, Bydgoszczy-Fordonie i Gołdapi. Na wolność wyszła w lipcu 1982 r. Od sierpnia tego roku współpracowała z Regionalną Komisją Koordynacyjną Gdańsk, m.in. organizowała mieszkania dla działaczy podziemia. W 1986 r. była współorganizatorką Fundacji Społecznej „Solidarności”. Od grudnia 1986 r. działała w ramach Komisji Interwencji i Praworządności „Solidarności”. Była uczestniczką strajków w Stoczni Gdańskiej w 1988 r. W 1989 odmówiła udziału w obradach okrągłego stołu. Po 1989 r. działała w „Solidarności”, była m.in. członkiem Komisji Krajowej. W latach 1991-1993 była senatorem RP z listy „Solidarności”. Od 1993 działała w Unii Demokratycznej i Unii Wolności. Zmarła w Gdańsku 17 października 2002 roku.
Opracowano na podstawie Encyklopedii Solidarności oraz innych źródeł historycznych.
Pieńkowski Robert
Robert Pieńkowski urodził się 26 czerwca 1966 roku w Głogowie. W 1991 r. został absolwentem Wydziału Nauk Historycznych i Filozoficznych Uniwersytetu Wrocławskiego. W latach 1985-1989 był współpracownikiem tajnych struktur Niezależnego Zrzeszenia Studentów na UWr, kolporterem podziemnej prasy i kurierem przywożącym książki niezależnych oficyn z Warszawy, uczestnikiem akcji ulotkowych i malowania haseł na murach. W latach 1987-1989 był współzałożycielem i członkiem redakcji niezależnego miesięcznika „Wrocławski Student”. W 1985 i 1988 r. brał udział w organizowanych przez podziemną „Solidarność” akcjach obliczania frekwencji w wyborach do władz PRL, w 1987 r. prowadził zbiórki pieniędzy na pomoc dla represjonowanych. W maju 1988 r. uczestniczył w strajku okupacyjnym na UWr. Od października r. był członkiem jawnych i nielegalnych struktur NZS na UWr, a w kwietniu i maju 1989 r. uczestniczył w IV Nadzwyczajnym Zjeździe Delegatów NZS. Od 1989 r. był członkiem Stowarzyszenia Bratnie Pomoc Studentów Uniwersytetu Wrocławskiego. W latach 80. był kilkakrotnie zatrzymywany podczas demonstracji ulicznych we Wrocławiu.W 1995 r. uzyskał doktorant na UWr. Jest autorem artykułów i książek z dziedziny numizmatyki.
Opracowano na podstawie Encyklopedii Solidarności oraz innych źródeł historycznych.
Pieprz Kazimierz
Pieprz Kazimierz urodził się 1 marca 1944 roku w Neustrelitz w Niemczech. Uzyskał średnie wykształcenie. Przed 1980 r. był pracownikiem Przedsiębiorstwa Gospodarki Maszynami we Wrocławiu. Pod koniec lipca 1980 r. był organizatorem strajku w PGM. Od września 1980 w „Solidarności”. Od września 1980 r. był przewodniczącym Komitetu Założycielskiego w zakładzie. Od 1 września 1980 do 30 czerwca 1981 roku był członkiem prezydium Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego we Wrocławiu i był współautorem wrocławskiego projektu statutu „Solidarności” i uczestnikiem posiedzeń Krajowej Komisji Porozumiewawczej. Był zwolennikiem utworzenia Sieci Wiodących Zakładów Pracy „Solidarność”; współorganizatorem i przewodniczącym inicjatywy przekształconej następnie w Ośrodek Badań Społecznych działający najpierw przy Międzyzakładowym Komitecie Założycielskim, a następnie przy Zarządzie Regionu Dolny Śląsk. Był zwolennikiem regionalnej autonomii OBS i uczestnikiem spotkania w Warszawie w sprawie strajku głodowego wrocławskich kolejarzy. Od listopada 1980 r. był przewodniczącym Regionalnej Komisji Wyborczej „Solidarność”. Na początku 1981 r. został oddelegowany do Krajowej Komisji Wyborczej w Gdańsku. Latem 1981 powrócił do Wrocławia, gdzie pracował w Zarządzie Regionu, zwłaszcza w Ośrodku Badań Społecznych. We wrześniu i październiku 1981 r. był obserwatorem obrad I Krajowego Zjazdu Delegatów. W nocy z 12 na 13 grudnia 1981 został internowany i przetrzymywany w Ośrodku Odosobnienia we Wrocławiu i Grodkowie, gdzie był współorganizatorem życia kulturalnego internowanych, a 23 lipca 1982 r. zwolniony. W 1989 r. podjął działalność w legalnej „Solidarności”, z której wycofał się po krótkim czasie.
Opracowano na podstawie Encyklopedii Solidarności oraz innych źródeł historycznych.
Pietraszko Jerzy
Jerzy Pietraszko urodził się 21 grudnia 1954 roku we Wrocławiu. Był absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego, w Instytucie Matematyki. Był wykładowcą w Instytucie Cybernetyki Technicznej Politechniki Wrocławskiej. W marcu 1968, będąc jeszcze uczniem uczestniczył w studenckiej demonstracji na placu Grunwaldzkim we Wrocławiu. Od 1978 roku uczestniczył w kolportażu wydawnictw niezależnych, w tym od 1979 r. „Biuletynu Dolnośląskiego”. Po wprowadzeniu stanu wojennego zakaz wstępu na teren swojej uczelni. Współtworzył strukturę kolportażową i poligraficzną Regionalnego Komitetu Strajkowego Dolny Śląsk. Od czerwca 1982 roku działał w Solidarności Walczącej. W latach 1983-1985 przerzucał przez granicę w Karkonoszach do Czechosłowacji przez SW pismo „Nazory”, drukowane w języku czeskim przez Solidarność Walczącą. Był autorem wielu artykułów zamieszczanych w prasie podziemnej, w tym w piśmie „Myśli”. Po 1990 pracował m.in. jako wykładowca w Instytucie Matematyki i Informatyki Politechniki Wrocławskiej. Autor prac naukowych z dziedziny matematyki oraz tomu „Terroryści i oszołomy”, będącej krótką historią Solidarności Walczącej. Zmarł w 2020 roku.
Pietrucha Jerzy
Razem ze swoją wielopokoleniową rodziną przedsiębiorców jest mocno związany z Gminą Błaszki, angażuje się w działalność społeczną na rzecz jej mieszkańców. Grupa Pietrucha współpracuje z Zespołem Szkół im. St. Staszica w Błaszkach i pozostałymi placówkami edukacyjnymi działającymi na terenie gminy. Wspiera błaszkowską drużynę harcerską angażując się w projekty wydawnicze upamiętniające lokalną historię, jak również współorganizując imprezy plenerowe o charakterze historycznym. Rodzinne przedsiębiorstwo realizuje misję krzewienia postaw patriotycznych oraz poszanowania lokalnej historii . Sfinansowało m.in. renowację grobowca rodziny Żelisławskich, z której wywodzi się Kazimierz Pilawa-Żelisławski – pułkownik kawalerii Wojska Polskiego, kawaler orderu Virtutti Militari, ofiara Zbrodni Katyńskiej. Od 2014 r. Jerzy Pietrucha jest organizatorem Rajdu Konnego Pamięci Żołnierzy Wyklętych – cyklicznego wydarzenia organizowanego od 9 lat.
Uhonorowany Drzwiami do Wolności Festiwalu NNW. Statuetkę w imieniu Jerzego Pietruchy odebrał Marcin Chorąziak a wręczył ją Tadeusz Chowański.
Pilecki Witold, rotmistrz
Rtm. Witold Pilecki -urodzony 13 maja 1901 r. w Ołońcu w Rosji. Żołnierz Armii Krajowej, rotmistrz kawalerii, skazany przez władze komunistyczne Polski Ludowej na śmierć.
Wstąpił do harcerstwa w 1914 r. Studiował na Wydziale Rolnym Uniwersytetu w Poznaniu oraz na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego.
Służył w Wojsku Polskim w latach 1918 – 1921. Dzięki zasługom w bitwie warszawskiej oraz czynnemu udziałowi w wyzwoleniu Wilna Witold Pilecki został uhonorowany Krzyżem Walecznych.
Podczas II wojny światowej walczył w kampanii wrześniowej. Był dowódcą plutonu w szwadronie kawalerii dywizyjnej 19. Dywizjonu Piechoty Armii „Prusy”, potem zaś w 41. Dywizji Piechoty na przedmieściu rumuńskim.
Pilecki działał od 1939 r. w konspiracji. Współzałożył Tajną Armię Polską. Chciał zorganizować ruch oporu w obozach koncentracyjnych, w związku z czym zbierał materiały i informacje dotyczące tych miejsc. W tym celu dostał się dobrowolnie do obozu w Oświęcimiu. Pomagał w ucieczkach współwięźniów, pisał raporty. W Auschwitz założył Związek Organizacji Wojskowej, którego członkowie zdobywali żywność, ubranie, pomagali w przekazywaniu wiadomości rodzinom więźniów.
Witold Pilecki uciekł z obozu w 1943 r. Brał udział w powstaniu warszawskim. Mianowano go na rotmistrza.
Prowadził działalność wywiadowczą na rzecz 2. Korpusu Polskiego we Włoszech. Pilecki zbierał też informacje o żołnierzach więzionych w obozach NKWD. Oskarżono go o działalność wywiadowczą na rzecz rządu polskiego na emigracji.
Witolda Pileckiego skazano na karę śmierci, wyrok wykonano 15 maja 1948 r. w Warszawie na Rakowieckiej 37. Został pochowany w zbiorowej bezimiennej mogile na tzw.kwaterze Ł na Powązkach w Warszawie. Jego szczątków do tej pory nie zostały zidentyfikowane.
Laureat Sygnetu Niepodległości festiwalu NNW w 2021 roku.
Piórkowski Jerzy
Jerzy Piórkowski urodził się 23 października 1941 roku w Kowalewie Pomorskim. W 1960 r. ukończył Zasadniczą Szkołę Mechanizacji Rolnictwa w miejscu urodzenia. W okresie od 1969 do maja 1981 pracował w MPK. W dniach 26 sierpnia do1 września 1980 r. uczestniczył strajku w Zajezdni Autobusowej nr VII MPK we Wrocławiu, został przewodniczącym Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego we Wrocławiu. Od września 1980 r. działał w „Solidarności”, a od 1 września 1980 do 4 maja 1981 r. był przewodniczącym Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego we Wrocławiu, po czym zrezygnował. Od maja 1981 do lipca 1989 r. był kierowcą taksówki we Wrocławiu. Od października 1989 przebywa na emigracji w RFN.
Opracowano na podstawie Encyklopedii Solidarności oraz innych źródeł historycznych.
Pluskiewicz Wojciech
Wojciech Pluskiewicz urodził się 4 sierpnia 1957 roku w Gliwicach, jest absolwentem Wydziału Lekarskiego Śląskiej Akademii Medycznej w Zabrzu (1982), doktorat uzyskał w 1993 r., habilitację w 2000. Od 2003 r. jest profesorem. zwyczajnym. W październiku 1980 r. współorganizował Niezależne Zrzeszenie Studentów na Wydziale Lekarskim ŚAM w Zabrzu, był członkiem Tymczasowego Komitetu Założycielskiego NZS ŚAM, od listopada 1980 do grudnia 1981 r. był członkiem Zarządu Uczelnianego i Komisji Uczelnianej NZS ŚAM. W latach 1980–1981 był członkiem redakcji „Prosto z Mostu”; w dniach 16–17 lutego 1981 współorganizatorem strajku studenckiego na ŚAM ws. rejestracji NZS, członkiem Komitetu Strajkowego. W kwietniu 1981 r. był delegatem na I Krajowy Zjazd Delegatów NZS w Krakowie, w listopadzie i grudniu 1981 był uczestnikiem strajku solidarnościowego ŚAM ze studentami WSI w Radomiu i członkiem Komitetu Strajkowego. 14 grudnia 1981 r. wywiózł z uczelni i ukrył archiwum NZS ŚAM i powielacz. W latach 1982–1988 był współorganizatorem i uczestnikiem spotkań samokształceniowych studentów śląskich uczelni w salce przy bazylice św. Ludwika Króla i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Katowicach-Panewnikach, a w latach 1982–1989 kolporterem podziemnych pism. Jest autorem ponad 100 publikacji w krajowych i zagranicznych periodykach naukowych o tematyce medycznej. Od 2005 r. jest członkiem założycielem Stowarzyszenia „NZS 1980”.
Opracowano na podstawie Encyklopedii Solidarności oraz innych źródeł historycznych.
Płażyński Maciej
Maciej Płażyński urodził się 10 lutego 1958 roku w Młynarach k. Elbląga. W latach 1977-1981 studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Gdańskiego. Od września 1980 r. działał w Niezależnym Zrzeszeniu Studentów, był współzałożycielem i przewodniczącym NZS na swojej uczelni. W listopadzie 1981 r. kierował strajkiem okupacyjnym na UG solidarnościowym ze studentami radomskiej WSI. W dniach 13-15 grudnia 1981 r. był przewodniczącym Komitetu Strajkowego podczas strajku na UG. Z kolei w latach 1982-1983 był drukarzem i kolporterem wydawnictw podziemnych NZS, a w latach 1983-1990 współzałożycielem i prezesem Spółdzielni Pracy Świetlik. Był kolporterem podziemnych wydawnictw, w 1988 r. pomagał w organizowaniu strajków w Stoczni Gdańskiej. W 1987 r. był współzałożycielem i prezesem Klubu Myśli Politycznej im. Lecha Bądkowskiego. W latach 1990-1996 był wojewodą gdańskim, w latach 1997-2001 posłem RP z listy Ruchu Społecznego AWS i marszałkiem Sejmu. W maju 2001 wraz z Donaldem Tuskiem i Andrzejem Olechowskim był współzałożycielem i liderem Platformy Obywatelskiej. W latach 2001-2005 był posłem RP z listy PO, a w latach 2005-2007 niezależnym senatorem RP i wicemarszałkiem Senatu oraz od 2007 posłem niezrzeszonym, wybranym z listy Prawa i Sprawiedliwości. Był działaczem Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, a od maja 2008 r. prezesem Stowarzyszenia Wspólnota Polska. Zginął 10 kwietnia 2010 r. w katastrofie lotniczej k. Smoleńska.
Opracowano na podstawie Encyklopedii Solidarności oraz innych źródeł historycznych.
Płońska Maryla
Maryla Płońska (właściwie Maria Helena) urodziła się 19 sierpnia 1957 roku w Gdańsku. W 1978 r. ukończyła Technikum Mechaniczno-Elektryczne w Gdańsku, a w latach 1979-1980 była studentką na Wydziale Chemii Politechniki Gdańskiej. Pod koniec lat siedemdziesiątych była współpracowniczką Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela, a w latach 1978-1980 działaczką Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża. W latach 1979-1980 była współzałożycielką, członkiem redakcji i autorką pisma WZZ Wybrzeża „Robotnik Wybrzeża”. Z kolei w latach 1978-1979 współorganizowała niezależne obchody rocznicy Grudnia 1970 r. w Gdańsku: 18 grudnia 1979 r. przemawiała w imieniu WZZ Wybrzeża podczas uroczystości pod bramą nr 2 Stoczni Gdańskiej im. Lenina. 7 sierpnia 1980 roku była współautorką odezwy wzywającej stoczniowców do obrony zwolnionej z pracy Anny Walentynowicz. Od 14 sierpnia 1980 r. uczestniczyła w strajku w Stoczni Gdańskiej, początkowo jako sekretarz w pracach Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego, m.in. brała udział w formułowaniu 21 postulatów, następnie była organizatorką biura tłumaczeń dla dziennikarzy zagranicznych. Następnie wycofała się z działalności związkowej zniechęcając się konfliktami w kierownictwie „Solidarności”. Od 1989 roku jest na rencie.
Opracowano na podstawie Encyklopedii Solidarności oraz innych źródeł historycznych.
Poczobut Andrzej
Andrzej Poczobut - polsko-białoruski dziennikarz, publicysta i bloger związany z Grodnem, działacz mniejszości polskiej na Białorusi i więzień polityczny.
Za działalność społeczną i dziennikarską wielokrotnie zatrzymywany i aresztowany.
Jest ekspertem od spraw związanych z historią służb specjalnych ZSRR na terenie Zachodniej Białorusi oraz działalnością AK na tych terenach. Za rzekome znieważenie prezydenta Aleksandra Łukaszenki na łamach „Gazety Wyborczej”, białoruskiej prasy i swojego bloga w 2011 roku został skazany na 3 lata więzienia w zawieszeniu na 2 lata. Został ponownie aresztowany 25 marca 2021. Proces Poczobuta rozpoczął się 16 stycznia 2023 roku. Sąd obwodowy w Grodnie 8 lutego skazał go na 8 lat więzienia o zaostrzonym rygorze (osadzenie w kolonii karnej). W sierpniu 2023 został ukarany półrocznym pobytem w karcerze.
Laureat Drzwi do Wolności 15. Miedzynarodowego Festiwalu Filmowego NNW w Gdyni.
Podlejska Janina
Janina Podlejska urodziła się 2 XI 1946 w Niemczy. Jest absolwentką Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Wrocławskiego. W NSZZ „Solidarność” działała od września 1980 roku. Była członkiem Komitetu Założycielskiego, następnie sekretarzem Komisji Zakładowej w Wojewódzkim Biurze Geodezji i Terenów Rolnych. Po wprowadzeniu stanu wojennego współpracowała z Regionalnym Komitetem Strajkowym Dolny Śląsk. Dostarczała m.in. materiały poligraficzne. W latach 1982-1989 działała w Organizacji Solidarność Walcząca. Razem ze swoim mężem w swoim mieszkaniu prowadzili punkt kolportażowy. Zajmowała się dystrybucją wielu książek, znaczków poczty podziemnej, pism podziemnych, w tym:, „Biuletyn Dolnośląski”, „KOS”, „Myśli Nieinternowane”, „Opcja”, „Solidarność Walcząca”, „Tygodnik Mazowsze”, „Z Dnia na Dzień”. Po 1989 r. działała m.in. w Partii Wolności, następnie w Ruchu Odbudowy Rzeczypospolitej. W 1991 r. razem m.in. z Jerzym Przystawą współzałożyła Ruchu na Rzecz Jednomandatowych Okręgów Wyborczych. Od 2006 r. na emeryturze.
Podlejski Jacek Andrzej
Jacek Andrzej Podlejski urodził się 10 czerwca 1953 roku we Wrocławiu. Był absolwentem Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Wrocławskiego. W NSZZ „Solidarność” działał od września 1980 r. Zajmował się m.in. kolportażem wydawnictw niezależnych, w tym „Biuletynu Dolnośląskiego” i „Solidarności Dolnośląskiej”. Po wprowadzeniu stanu wojennego kontynuował działalność kolporterską, rozprowadzając razem z żoną wiele tytułów książek, znaczków poczty podziemnej, pism podziemnych, w tym:, „Biuletyn Dolnośląski”, „KOS”, „Myśli Nieinternowane”, „Opcja”, „Solidarność Walcząca”, „Tygodnik Mazowsze”, „Z Dnia na Dzień”. Uczestniczył w akcjach plakatowych, manifestacjach i wiecach we Wrocławiu. W latach 1984-1989 współpracował z Organizacją Solidarność Walcząca. Po 1990 r. kontynuował działalność związkową w „Solidarności”. W 1991 roku był współzałożycielem Ruchu na rzecz Jednomandatowych Okręgów Wyborczych. Działał w Partii Wolności, następnie w Ruchu Odbudowy Rzeczypospolitej. Zmarł we Wrocławiu w 2020 r.
Polek Edward ps. „Edos"
Edward Polek ps. „Edos" - żołnierz AK, działał w organizacji partyzanckiej zarówno w czasie II wojny światowej jak i w powstaniu antykomunistycznym. Żołnierz oddziału Tadeusza Jaworskiego ps. "Zerwikaptur". W 1943 r. zatrzymany przez patrol niemiecki wraz dwoma kolegami z oddziału AK miał być rozstrzelany. Cudem przeżył - przeznaczona dla niego kula utknęła w pistolecie, który nie wypalił. Udało mu się uciec. Po zakończeniu II wojny światowej był aresztowany przez UB w Tarnobrzegu, skąd zdołał zbiec pozostając do czasów II amnestii w ukryciu. Ciężko chory na skutek maltretowania przez UB - Zmarł w latach powojennych. LAureat Sygnetu Niepodległości Festiwalu NNW.
Polek Edward, pseudonim "Edos"
Edward Polek ps. "Edos" - wrodzony w Woli Baranowskiej, która była także miejscem jego zamieszkania. Działający w organizacji partyzanckiej zarówno w czasie II wojny światowej jak i w powstaniu antykomunistycznym, żołnierz oddziału Tadeusza Jaworskiego ps. "Zerwikaptur".
Cudem ocalał w czasie okupacji niemieckiej w 1943 r. Zatrzymany przez patrol niemiecki wraz dwoma kolegami z oddziału AK miał być rozstrzelany. Dwóch partyzantów Niemcy zabili jednak w wyniku zacięcia się broni, przeznaczona dla Polka kula, nie dosięgła go. Wykorzystał ten moment, żeby uciec. Dzięki temu przeżył.
Po zakończeniu II wojny światowej był aresztowany przez UB w Tarnobrzegu, skąd zdołał zbiec. Do czasów II amnestii pozostawał w ukryciu.
Z zawodu był murarzem. Zmarł w latach powojennych w wyniku utraty zdrowia na skutek brutalnych przesłuchań UB.
Półtawska Wanda
Wanda Półtawska urodziła się 2 listopada 1921 w Lublinie. Lekarka, doktor nauk medycznych oraz specjalista w dziedzinie psychiatrii, profesor Papieskiej Akademii Teologicznej, harcerka, działaczka pro-life. Chodziła do szkoły SS. Urszulanek. W chwili wybuchu wojny była uczennicą drugiej klasy liceum. Z nastaniem okupacji przystąpiła do konspiracyjnej walki jako łączniczka, uczestnicząc jednocześnie w tajnym nauczaniu. W lutym 1941 została aresztowana przez Gestapo i osadzona w więzieniu na Zamku Lubelskim, a 22 września przewieziona do obozu koncentracyjnego Ravensbrück w Meklemburgii, a w marcu 1945 do Neustadt-Gleve, gdzie przebywała do końca wojny, tj. do 8 maja 1945 roku. Była ofiarą doświadczeń lekarskich, co wpłynęło na decyzję studiowania psychiatrii. Rozpoczęła studia medyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Pracę lekarza rozpoczęła w szpitalu psychiatrycznym w Kobierzynie koło Krakowa w lutym 1952, a w kwietniu, otrzymawszy stypendium specjalizacyjne w psychiatrii przeniosła się do Kliniki Psychiatrycznej Akademii Medycznej w Krakowie, wydzielonej wówczas z Uniwersytetu Jagiellońskiego jako osobna uczelnia, gdzie pozostała do roku 1968, przechodząc kolejne stopnie asystenta, starszego asystenta i adiunkta, ordynatora oddziału, równolegle zaś oba stopnie specjalizacji i doktorat (1964). Przez 18 lat działała w Poradni Wychowawczo-Leczniczej Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Prowadziła badania tzw. "dzieci oświęcimskich" - ludzi, którzy jako dzieci trafili do obozów koncentracyjnych. Przez 42 lata wykładała medycynę pastoralną na Wydziale Teologicznym, a potem na Akademii Papieskiej w Krakowie. W roku 1967 zorganizowała Instytut Teologii Rodziny przy tymże Wydziale i kierowała nim przez 33 lata. W roku 1994 została mianowana członkiem Papieskiej Akademii Życia. Współpracuje też z Papieską Radą dla Pracowników Służby Zdrowia. Bliska przyjaciółka Jana Pawła II, obecna przy jego śmierci. Dama Orderu Orła Białego.
Powierzowie Kazimiera i Bolesław
Rodzina z Karczewizny w gminie Łochów uratowała Żydówkę w czasie II wojny światowej. W czasie wojny zatrudnili do pracy Chawę Kindreich, która zbiegła z getta w Jadowie latem 1942 r. Początkowo jej prawdziwa tożsamość nie
była im znana, ale nawet gdy ją poznali, zgodzili się żeby u nich została. Gdy Chawie
zaczynało grozić niebezpieczeństwo ze strony przebywających w pobliżu Niemców, wtedy
natychmiast ukrywano ją w bezpieczne miejsce. Chawa Kindreich (zwana Irenką) przebywała u Powierzów do końca
wojny, a następnie wyjechała do Izraela. W 1993r. Instytut Yad Vashem przyznał Powierzą im tytuł
Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata.
Poznańska Alfreda
Alfreda Poznańska urodziła się 3 stycznia 1939 roku w Małkowie. Była absolwentką Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych we Wrocławiu na Wydziale Ceramiki i Szkła. Członek Związku Polskich Artystów Plastyków. Nauczyciel akademicki w PWSSP, od 1995 r. profesor. W latach siedemdziesiątych była współorganizatorką wrocławskich Tygodni Kultury Chrześcijańskiej. W NSZZ „Solidarność” działała od września 1980 r. W latach 1980-1981 współpracowała z Niezależnym Zrzeszeniem Studentów, uczestnicząc w strajkach organizowanych przez tą organizację. Po wprowadzeniu stanu wojennego zajmowała się kolportażem wydawnictw niezależnych. W 1984 roku była autorką medalu na otwarcie Panoramy Racławickiej. Od 1984 r. współpracowała z Organizacją Solidarność Walcząca we Wrocławiu. W połowie lat osiemdziesiątych przez wiele miesięcy ukrywała w swoim mieszkaniu Kornela Morawieckiego. Zmarła we Wrocławiu 7 października 2001.
Prądzyński Ludwik
Ludwik Prądzyński urodził się 5 października 1956 roku we wsi Tuchomie k. Bytowa. W 1982 roku ukończył Zasadniczą Szkołę Budowy Okrętów w Gdańsku. W latach 1975-1984 pracował w Stoczni Gdańskiej jako spawacz i monter kadłubów. 25 czerwca 1976 roku uczestniczył w strajku w stoczni, w latach 1979–1980 był współpracownikiem Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża oraz kolporterem ulotek i niezależnych pism, m.in. „Robotnika Wybrzeża” na terenie stoczni. W dniach 14–31 sierpnia 1980 r. był współorganizatorem strajku w Stoczni Gdańskiej i członkiem Komitetu Strajkowego. Od października 1980 r. działał w „Solidarności”, był członkiem Komitetu Założycielskiego, a od lutego 1981 r. Komisji Zakładowej i wiceprzewodniczącym. Komisji Wydziałowej na Wydziale PK-3. 13 grudnia 1981 roku został internowany i przetrzymywany w Ośrodku Odosobnienia w Strzebielinku. Na wolność wyszedł 24 lipca 1982 roku. W latach 1984–1993 pracował w gospodarstwie rolnym rodziców. Od 1993 r. był monterem kadłubów okrętowych, następnie ślusarzem okrętowym w Stoczni Gdańskiej, a od 1993 roku członkiem Międzyzakładowej Komisji Koordynacyjnej „Solidarności” w stoczni.
Opracowano na podstawie Encyklopedii Solidarności oraz innych źródeł historycznych.
Prętki Jacek
Jacek Prętki - opozycjonista antykomunistyczny, działacz Solidarności. kolporter pism podziemnych w Tczewie. Brał udział w zbieraniu składek i organizowaniu pomocy materialnej dla represjonowanych tczewskich działaczy. Obecnie wiceprzewodniczący Organizacji Międzyzakładowej „Solidarności” PKP Cargo w Gdyni. Członek Zarządu regionu Gdańskiego NSZZ "Solidarność" Współorganizator uroczystości w Tczewie i Szymankowie.
Laureat Drzwi do Wolności Festiwalu Filmowego NNW. Uhonorowanie wręczono podczas Retrospektywy Festiwalu NNW w Starogardzie Gdańskim w 2023 roku.
Statuetkę wręczył minister Jarosław Sellin. „Znamy się od lat bo co roku spotykamy się na uroczystościach w Szymankowie. Jest przedstawicielem tego najmłodszego pokolenia, które w lata 80-tych zaczęło działalność opozycyjną i za to mu dziękujemy” - mówił Sellin. „To dla mnie zaszczyt otrzymać statuetkę od Festiwalu, który mówi o niezłomnych, niepokornych i wyklętych” powiedział pan Jacek Prętki.
Preyss Janusz Witold ps. „Kowalski”, „Wierch”
Janusz Witold Preyss ps. „Kowalski”, „Wierch” - urodził się 30 maja 1928 roku w Toruniu. W 1942 r. wstąpił do 21 WDH i Harcerskiego Oddziału Wojskowego \"Żbik\", harcerz Gniazdo \"Żwawy Burek\" - pluton \"Mauli\", pseudonim \"Klon\", \"Wierch”, zastępowy. Dokonywał aktów małego sabotażu, takich jak zrywanie flag niemieckich – zawieszanie flag polskich, umieszczanie napisów i afiszów antyniemieckich na murach, podrzucanie ulotek. Był uczniem Szkoły Ziemi Mazowieckiej w Warszawie, a następnie kontynuował naukę na tajnych kompletach. Walczył w powstaniu warszawskim jako kanonier w Harcerskiej Baterii Artylerii Przeciwlotniczej „Żbik”. Jego szlakiem bojowym było Śródmieście Północ.
Po upadku powstania dostał się do niewoli niemieckiej, jako jeniec Stalagu 344 Lamsdorf. Przybył do obozu 7 października 1944 r., następnie od 21 października przebywał w Stalagu XVIII C Markt-Pongau, potem trafił do komanda w Salzburgu i komanda w Prutz koło Landecu.
Po oswobodzeniu przeszedł w Szwajcarii \"kwarantannę\", po czym został wcielony do internowanej w tym kraju 2 Dywizji Strzelców Pieszych gen. Bryg. Bronisława Prugara-Ketlinga. Po demobilizacji (początek lipca 1945 r.) przybył do Francji, przebywał w Grenoble i Lille, po czym trafił do II Obozu Zbornego Wojska Polskiego w La Courtine, gdzie ukończył szkołę średnią. Po zdaniu matury w 1946 roku wrócił przez Anglię i Szkocję do kraju. Tutaj ukończył studia w Wyższej Szkole Ekonomii w Sopocie. Odznaczony min. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Warszawskim Krzyżem Powstańczym. Obecnie mieszka w Gdyni.
Laureat Sygnetu Niepodległości 15. MIędzynarodowego Festiwalu Filmowego NNW.
„Jestem wzruszony. Nas jest już bardzo mało. Koło, któremu przewodniczę w momencie zakładania miało 96 członków. Teraz jest nas pięcioro. Jestem Gdynianinem, gdy wybuchła wojna miałem 11 lat i w 1939 znalazłem się w czasie oblężenia w Warszawie. Tam spędziłem okupację. W 1941 roku już byłem dorosły… myśmy szybko dorośli w czasie okupacji i szybko włączyliśmy się w ruch antyniemiecki. Przy szkole, do której chodziłem, powstała organizacja podziemna w oparciu o istniejącą tam drużynę harcerską. Uczyliśmy się obsługi działek przeciwlotniczych, choć byliśmy jeszcze nastolatkami Ostrzeliwali nas Niemcy w rejonie Dworca Głównego. Myślę, że pamięć o Powstaniu długo przetrwa w naszym społeczeństwie. Trwać będzie długie dziesięciolecia” – mówił pan Janusz Preyss. Nagrodę wręczył Jerzy Majcherczyk – podróżnik i zdobywca Kanionu Colca.
Próchnicka Emilia Irena
Emilia Irena Próchnicka urodziła się 12 kwietnia 1952 roku w Olszynie k. Lubania. W 1982 r. ukończyła Technikum Odzieżowe we Wrocławiu. W latach 1979–1984 r. była brakarzem materiałów drzewnych w Olszyńskich Fabrykach Mebli. Od września 1980 r. działała w „Solidarności”. W dniach 4–8 września 1980 była organizatorką strajku okupacyjnego i przewodniczącą Komitetu Strajkowego w Zakładzie nr 2 OFM, współorganizatorką i sekretarzem Komitetu Założycielskiego, a następnie od kwietnia 1981 sekretarzem Komisji Zakładowej. W czerwcu 1981 była delegatem na I Walny Zjazd Delegatów Województwa Jeleniogórskiego. W grudniu 1981 oraz w 1982 organizowała pomoc dla internowanych W latach 1982–1984 wytwarzała ulotki, była kolporterką ulotek i podziemnych pism, m.in. „Z Dnia na Dzień”, „Odroczenia” oraz akcji malowania napisów na murach. W sierpniu 1982 r. była uczestniczką akcji obrzucenia jajkami z farbą budynku PZPR w Olszynie. Wielokrotnie represjonowana przez Służbę Bezpieczeństwa.
Opracowano na podstawie Encyklopedii Solidarności oraz innych źródeł historycznych.
Przeździecki Franciszek Antoni
Franciszek Antoni Przeździecki urodził się w roku 1930. Jako młody chłopak związał się z podziemiem niepodległościowym, pełniąc w latach 40. i 50. funkcję łącznika dowództwa Narodowych Sił Zbrojnych i Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Zbierał informacje operacyjne. Jego dom był częstym punktem kwaterowania Żwańskiego. W 1948 roku brał udział w akcji na milicjantów w Czyżewie, mającej na celu odbicie dwóch ludzi. Nigdy się nie ujawnił.
Niechęć do narzuconego Polsce siłą komunistycznego ustroju nie przeszła mu wraz z wiekiem, dlatego w roku 1980 czynnie uczestniczył w powstaniu NSZZ „Solidarność” Rolników Indywidualnych województwa łomżyńskiego. Został odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, teraz zaś podzielił się swymi bogatymi wspomnieniami z trudnych wojennych oraz powojennych czasów.
W 2020 roku Fundacja im. Kazimierza Wielkiego wydała wspomnienia autorstwa Franciszka Przeździeckiego. Autor opisał swoje przeżycia z okresu II wojny światowej i okresu powojennego. Przybliżył warunki panujące na polskiej wsi przed wojną, opór społeczeństwa polskiego i swój własny udział w konspiracji niepodległościowej. Franciszek szczegółowo opisuje prześladowania i represje ze strony okupanta sowieckiego, których doznał on oraz jego najbliższa rodzina i okoliczni mieszkańcy po zakończeniu wojny.
Przystawa Jerzy Andrzej
Jerzy Andrzej Przystawa urodził się 29 kwietnia 1939 roku w Czortkowie, w województwie tarnopolskim na dzisiejszej Ukrainie. Był absolwentem Uniwersytetu Wrocławskiego, na Wydziale Fizyki, gdzie w 1962 r. uzyskał doktorat i w 1976 habilitację. Od 1962 pracował jako nauczyciel akademicki w Instytucie Fizyki Teoretycznej Uniwersytetu Wrocławskiego. W 1956 i 1968 był uczestnikiem wieców i manifestacji we Wrocławiu. Od września 1980 roku aktywnie działał w NSZZ „Solidarność” na swojej uczelni. Po wprowadzeniu stanu wojennego, w dniach 13-15 XII był współorganizatorem, a następnie członkiem Komitetu Strajkowego na uczelni. Z kolei w dniach 14-24 grudnia był członek Regionalnego Komitetu Strajkowego „Solidarność” Dolny Śląsk. Internowany w marcu 1982 roku był przetrzymywany w Ośrodku Odosobnienia w Nysie. Na wolność wyszedł w lipcu 1982 r. W następnych latach był autorem bardzo licznych artykułów we wrocławskiej i krajowej prasie podziemnej, w tym w: „Aspekcie”, „Bazie” „Biuletynie Dolnośląskim”, „CDN”, „Kręgu”, „Kulturze Niezależnej” „Obecności”, „Solidarności Walczącej”, „Walce” , „Z dnia na dzień”, gdzie publikował m.in. pod pseudonimem Andrzej Łaszcz. W 1989 roku protestował przeciwko obradom Okrągłego Stołu. W 1991 r. był współorganizatorem Ruchu Na Rzecz Jedno-Mandatowych Okręgów Wyborczych. Autor wielu publikacji o tematyce społecznej i politycznej oraz prac naukowych dotyczących kwantowej teorii ciała stałego. Zmarł we Wrocławiu 3 listopada 2012 r.
Pszczółkowska Łucja
Łucja Pszczółkowska pochodzi ze Strzelni koło Gruduska.
W 1921 roku w tej wsi było 11 domów i 82 mieszkańców, a jeden z mieszkańców wyznawał wiarę mojżeszową.
Łucja rodzi się w 1926 roku. Pochodzi z prostej, niewykształconej rodziny. Strzelnia ze wsi chłopskiej i dworskiej stała się z czasem osadą drobnej szlachty. To u jednego ze szlachciców mieszkała i pracowała rodzina Pszczółkowskich. Czasy te
wspominają bardzo dobrze. Zwyczajne, czasem sielskie, często pracowite, ot chłopskie życie.
Cios temu spokojnemu światu zadał wybuch II wojny światowej. 13-letnia wtedy Łucja na widok wkraczających Niemców uciekła do lasu. Częściej spała pod gołym niebem, niż w swoim domu. Codziennością jej dzieciństwa był strach. W 1944 roku
została wywieziona na roboty. Kopała okopy, najpierw na Mazurach, a potem do wcielonych do III Rzeszy Chorzeli.
Jednak tęsknota za rodzinnym domem była silniejsza niż obawa o własne życie. Łucja wraz z koleżanką uciekła i na piechotę dotarła do domu. Po drodze nocowała u nieznanych sobie gospodarzy. Nikt nie odmawiał jej gościny. Na podwórzu
rodzinnego domu Niemcy mieli samochodowy warsztat. Przez cały czas nieobecności córki w domu, pocieszali jej matkę. To byli dobrzy Niemcy – wspomina Łucja Pszczółkowska.
Prawdziwy dramat rodziny zaczął się po wyzwoleniu. Mieszkańcy Strzelni i okolicznych miejscowości wychowani byli w wierze i duchu patriotyzmu. Z tej ziemi pochodził m.in. Błażej Krzywkowski poseł i senator Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej II RP. Podczas wojny miejscowa ludność ukrywała partyzantów. Wszyscy stąd należeli do AK. Po wojnie po stodołach nadal ukrywali się żołnierze walczący z nową, komunistyczną władzą. Jeden z oddziałów ukrywał się w domu rodziców Łucji
Pszczółkowskiej. Niestety ktoś o tym doniósł UB. Ojciec i brat Łucji zostali aresztowani. Ojciec Mateusz został skazany na pięć, brat na osiem lat.
Proces pokazowy odbył się w Regiminie koło Ciechanowa. Wcześniej w ciechanowskiej ubeckiej kaźni ojciec z bratem Łucji byli torturowani. Odsiedzieli swoją karę w więzieniu na Rakowieckiej w Warszawie. Ojciec został przeniesiony do Rawicza. Tam z głodu i wycieńczenia umarł. Brat zaś został wysłany na przymusowe prace w kopalni. Przeżył, ale nigdy nie założył rodziny. Wspomnienia nie dawały mu do końca spokoju. Tuż przed śmiercią, leżąc w ciechanowskim szpitalu usłyszał od jakiegoś nieznajomego pacjenta: To ty bandyto jeszcze żyjesz? To bolało jak najgorszy haniebny wyrok – wspomina Łucja
Pszczółkowska.
Pszczółkowski Anastazy
Anastazy Pszczółkowski - od marca 1951 r. przez 7 miesięcy ukrywał wraz z rodziną w swoim gospodarstwie w Kadzielni patrol chor. Stanisława Kakowskiego ps. "Kaźmierczuk”.
W wyniku odkrycia kryjówki przez UB, zabudowania gospodarstwa zostały spalone a pan Anastazy Pszczółkowski został aresztowany przez UB i skazany za udzielanie pomocy na dwa lata więzienia.
Przez cały okres PRL rodzina Pszczółkowskich mocno odczuwała tamte wydarzenia. Byli represjonowani i szkalowani za bycie nieugiętymi w zachowaniu wartości moralnych i patriotycznych.
Uhonorowany Drzwiami do Wolności Festiwalu NNW w 2021 roku.
Pszczółkowski Benedykt
Benedykt Pszczółkowski - Polityk, rolnik, senator I kadencji, działacz samorządowy. W latach 1980-1981 był aktywnym działaczem „Solidarności” Rolników Indywidualnych. Od 1989r. wybrany z ramienia Komitetu Obywatelskiego pełnił funkcję senatora I kadencji. Zasiadał w Radzie Społecznej Doradztwa Rolniczego, był członkiem zarządu Mazowieckiej Izby Rolniczej. Za działalność w samorządzie rolniczym został uhonorowany Srebrnym Krzyżem Zasługi . W 2006r. i 2010r. był wybierany do sejmiku mazowieckiego . Został również działaczem w samorządzie rolniczym. Wszedł w skład regionalnych władz PiS, a także w skład zarządu oddziału północno-mazowieckiego PTL. Laureat Drzwi do Wolności Festiwalu NNW.
[display-posts]