There are currently 49 names in this directory beginning with the letter B.
B
Bądkowski Lech
Lech Bądkowski urodził się 24 stycznia 1920 roku w Toruniu. Od 1949 roku był absolwentem Wyższej Szkoły Handlu Morskiego w Gdyni z siedzibą w Sopocie (1949) oraz Wydziału Prawa Uniwersytetu Łódzkiego (w 1951 r.). W 1939 r. był uczestnikiem kampanii wrześniowej, w latach 1940-1945 żołnierzem Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. W 1946 r. powrócił do Polski. Od 1946 r. pracował jako dziennikarz i literat, był aktywnym działaczem Związku Literatów Polskich. W sierpniu 1980 r. był członkiem Prezydium i rzecznikiem prasowym Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej, sygnatariuszem Porozumień Sierpniowych, działaczem „Solidarności”. Pod koniec 1981 r. był redaktorem naczelnym tygodnika „Samorządność”, a wiosną 1981 r. współzałożycielem i przewodniczącym Klubu Myśli Politycznej im. Konstytucji 3 Maja w Gdańsku. Był pisarzem, autorem opowiadań, kilkunastu powieści, szkiców historycznych, bajek, dramatów, publicystą, tłumaczem z języka kaszubskiego. Zmarł 24 lutego 1984 roku w Gdańsku.
Opracowano na podstawie Encyklopedii Solidarności oraz innych źródeł historycznych.
Bąk Piotr
Piotr Bąk urodził się 19 maja 1958 roku w Zakopanem. W 1977 roku ukończył Liceum Ogólnokształcącego im. Oswalda Balzera w Zakopanem. Absolwent Akademii Rolniczej w Krakowie, kierunek geodezja. Przewodnik tatrzański III klasy. Członek ZHP, harcmistrz. Drużynowy 1 i 5 Drużyny Harcerskiej oraz komendant V Szczepu „Hyrny” w Zakopanem. W 1980 uczestnik środowiskowych spotkań działaczy harcerskich zmierzających do powołania niezależnych struktur harcerskich; współorganizator Kręgów Instruktorów Harcerskich im. Andrzeja Małkowskiego, pomysłodawca nazwy organizacji, w 1981 redaktor pisma zakopiańskiego KIHAM „Czuj Duch”. Od 1982 organizator kolportażu wydawnictw podziemnych, w tym akcji przerzutu literatury religijnej na Słowację, członek władz podziemnego Ruchu Harcerskiego Rzeczypospolitej. Od 2014 roku był starostą Powiatu Tatrzańskiego. Od października 2015 jest członkiem Narodowej Rady Rozwoju powołanej przez prezydenta Andrzeja Dudę. Jest również prezesem Stowarzyszenia Klub im. Władysława Zamoyskiego w Zakopanem.
W 2016 został odznaczony przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla rozwoju samorządu terytorialnego, za osiągnięcia w podejmowanej z pożytkiem dla kraju pracy zawodowej i społecznej. W 2013 otrzymał Krzyż Wolności i Solidarności.
Bąkowska Aleksandra
Aleksandra Bąkowska urodziła się 1851 roku w Ślubowie w gminie Sońsk w rodzinie arystokratycznej. Wychowywana była w duchu patriotycznym, otrzymała solidne wykształcenie domowe. Naukę kontynuowała w prywatnej pensji Sakramentek w Warszawie, gdzie przede wszystkim uczyła się francuskiego i angielskiego. Po krótkim okresie małżeństwa z ożarowskim ziemianinem Kazimierzem Bąkowskim, po którym Aleksandra zachowała nazwisko ,wyjechała do Warszawy i rozpoczęła współpracę z czasopismem Głos. Pismo nawoływało do walki z chłopską nędzą jak i o dostęp środowisk wiejskich do oświaty i kultury . W Warszawie poznała Aleksandra Świętochowskiego, redaktora „Prawdy”. Pracowała jako tłumaczka w jego redakcji. Kontakty ze Świętochowskim i redakcją „Prawdy” zbliżyły Bąkowską do ludzi zaangażowanych w rozwój wsi, a głównie w szerzenie oświaty wśród społeczności wiejskiej. W 1881 roku, za namową ciechanowskiego lekarza Franciszka Rajkowskiego, kupiła zadłużony i zniszczony majątek Gołotczyzna. Postanowiła otworzyć tam szkołę rolniczą dla dziewcząt- pierwsza tego typu placówkę na pn. Mazowszu. W 1907 roku przygotowaną do oddania szkołę strawił pożar. Aleksandra jednak nie zniechęciła się. S W ciągu roku wybudowała nowy dwór i własnym kosztem go wyposażyła. W 1909 roku do szkoły przybyły pierwsze uczennice, nierzadko z odległych stron Polski. Oprócz nauki, połączonej z praktyką przygotowującą do prowadzenia gospodarstwa, uczyły się języka ojczystego, historii, rachunków, etyki i higieny. Bąkowska starała się rozbudzić w nich potrzebę czytania, które umożliwiłoby im dalsze samokształcenie. Aleksandra Bąkowska przyczyniła się również do powstania w 1913 roku szkoły rolniczej dla chłopców „Bratne”, powstałej z inicjatywy Aleksandra Świętochowskiego. Na ten cel przeznaczyła część swoich gruntów.Zmarła 9 maja 1926 r. Została pochowana na pobliskim cmentarzu w Klukowie. Szkoła, którą założyła przetrwała do 1939 roku, natomiast wspólne dzieło z A. Świętochowskim „Bratne”, w zmienionej formie funkcjonuje do dzisiaj. W dworku w Gołotczyźnie znajduję się stała ekspozycja, prezentująca życie i działalność Aleksandry Bąkowskiej.
Balcerzak Henryk
Henryk Balcerzak urodził się 10 marca 1917 roku w Annopolu k. Przasnysza. Od 1945 roku do momentu aresztowania w 1948 roku był członkiem organizacji podziemnej Wolność i Niezawisłość. Henryk skazany został na 8 lat więzienia (zwolniony po ponad 5 latach) za ukrywanie w gospodarstwie partyzantów i broni. Proces pokazowy odbył się w kinie ,,Nysa” w Ciechanowie. Śledztwo prowadzone w Ciechanowskim PUBP było wyjątkowo okrutne. Przesłuchujący zobaczywszy u niego na szyi wiszący blaszany medalik szydzili: ,,O wierzący! No to niech ta blaszka ci teraz pomoże”, następnie bili go żelaznymi prętami w wypiętą klatkę piersiową . Medalik się połamał, pan Henryk uważał zawsze, że dzięki temu medalikowi i silnej wierze przeżył te i inne okrucieństwa stosowane podczas śledztwa. Początkowo więziony przez 7 miesięcy w Warszawie, potem przewożony kolejno do więzień Rawicz, Potulice i Bielawy. Zmarł 7 czerwca 2004 roku.
Bałenkowski Janusz
Janusz Bałenkowski urodził się 31 maja 1947 roku we Wrocławiu. W 1964 r. ukończył Zasadniczą Szkołę Zawodową nr 2 przy ul. Poznańskiej w tym mieście. W latach 1964–1983 pracował m.in. w Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego PZL-Hydral. 7 grudnia 1970 r. był współorganizatorem wiecu i przywódcą strajku w swoim zakładzie pracy. 26 sierpnia 1980 r. ponownie był współorganizatorem strajku w zakładzie pracy, do 1 września przewodniczącym Rady Delegatów Wydziałowych, od 29 sierpnia zakładowym łącznikiem z Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym we Wrocławiu. Od września 1980 r. działał w „Solidarności”, od 1 września był przewodniczącym Komitetu Założycielskiego, następnie Komisji Zakładowej. W czerwcu 1981 był delegatem na I Walne Zebranie Delegatów Regionu Dolny Śląsk, od czerwca 1981 członkiem Prezydium Zarządu Regionu i członkiem Krajowej Komisji Wyborczej. We wrześniu i październiku 1981 był delegatem na I Krajowy Zjazd Delegatów. 15 grudnia 1981 został internowany i przetrzymywany w Ośrodku Odosobnienia we Wrocławiu i Grodkowie, a 2 lipca 1982 zwolniony. Do października 1982 r. współpracował z Regionalnym Komitetem Strajkowym Dolny Śląsk, zaś 7 października 1982 został ponownie internowany w Grodkowie i 19 listopada 1982 zwolniony. W latach 1982–1983 był wielokrotnie zatrzymywany. Od 31 marca 1983 r. na emigracji w USA.
Opracowano na podstawie Encyklopedii Solidarności oraz innych źródeł historycznych.
Banach Jerzy
Jerzy Banach urodził się 4 października 1952 r. w Łodzi. W 1980 r. jako pracownik pionu technicznego współzakładał struktury NSZZ „Solidarność” na Uniwersytecie Łódzkim, był m.in. wiceprzewodniczącym Komisji Uczelnianej. Po wprowadzeniu stanu wojennego kontynuował działalność, a następnie został internowany w dniu 28 stycznia 1982 r. i przebywał w więzieniu w Łowiczu do 8 sierpnia 1982 r. Po wyjściu na wolność współorganizował transport sprzętu poligraficznego oraz zajmował się kolportażem wydawnictw niezależnych. W latach 1986-1990 był współpracownikiem oddziału łódzkiego „Solidarności Walczącej”. Uruchomił wówczas drukarnię offsetową na sprzęcie otrzymanym od Grzegorza Palki. Drukował m.in. pisma „Wolność”, „Unia”, „Solidarność Ziemi Łódzkiej” i „Biuletyn Uniwersytetu Łódzkiego”. Zmarł w połowie lat dziewięćdziesiątych po ciężkim pobiciu przez nieznanych sprawców.
Barnett Robin
Robin Barnett. Brytyjczyk, prawnik, brytyjski dyplomata, były ambasador Wielkiej Brytanii w Polsce, były ambasador Wielkiej Brytanii w Irlandii.
Urodził się w 1958 roku. Studiował prawo na uniwersytecie w Birmingham, a w 1980 roku został pracownikiem brytyjskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych i Wspólnoty Narodów.
Na pierwszą placówkę wyjechał do Polski, gdzie w latach 1982-85 pełnił funkcję najpierw Trzeciego, a następnie Drugiego Sekretarza.
Potem na pięć lat powrócił do Ministerstwa, a w latach 1990-95 był Pierwszym Sekretarzem w brytyjskich przedstawicielstwach dyplomatycznych w Wiedniu i Nowym Jorku. Następnie pełnił funkcję Wicedyrektora Departamentu ds. Wschodniego Adriatyku, by w 1998 roku powrócić do Polski, tym razem jako Zastępca Szefa Misji.
Po powrocie do Londynu zajmował się Afganistanem, a potem został Dyrektorem ds. Wiz. W latach 2006-2010 pełnił funkcję ambasadora w Rumunii, gdzie był świadkiem wejścia tego kraju do Unii Europejskiej. Bezpośrednio przed swoim kolejnym przyjazdem do Polski był Dyrektorem Zarządzającym Zespołu ds. Biznesu w Departamencie ds. Handlu i Inwestycji. Zajmował się tam inwestycjami zagranicznymi w Wielkiej Brytanii, rozwojem brytyjskich sieci handlowych oraz sprawami korporacyjnymi.
Po raz trzeci przyjechał do Warszawy 4 lipca 2011 roku, by objąć stanowisko ambasadora Wielkiej Brytanii w Polsce. W dniu 19 września złożył listy uwierzytelniające na ręce prezydenta RP. Jest to jego trzecia placówka w Polsce, gdzie pracował zarówno w czasach stanu wojennego, jak i wejścia do NATO. Jego przyjazd w roli ambasadora-elekta przypadł na czas rozpoczęcia pierwszej w historii prezydencji Polski w Radzie Unii Europejskiej.
Od 2020 roku mieszka w Polsce ze swoją żoną Agnieszką.
Laureat Drzwi do wolności Festiwalu NNW w 2021 roku.
Bartolik Antoni ps. „Bar”, „Bokser”, „Szary”
żołnierz 37 Pułku Piechoty, podoficer Korpusu Ochrony Pogranicza. W konspiracji ZWZ-AK, dowódca Sekcji Odwetu Obwodu Sieradz. Więzień KL Auschwitz, Gross Rosen i Buchenwald. Od lutego 1946 r. był czynnym członkiem organizacji Konspiracyjne Wojsko Polskie obwód Sieradz kryp. „Młockarnia”, mianowany dowódcą plutonu Służba Ochrony Społeczeństwa (S.O.S.) krypt. „Burza”. Używał pseudonimu „Szary. W dniu 29.06.1946 r. została aresztowany przez Główny Zarząd Informacji Wojska Polskiego i poddany okrutnemu śledztwu. W dniach 09-14.12.1946 r. zasiadł na ławie oskarżonych wraz z Stanisławem Sojczyńskim „Warszycem” i innymi. W dniu 17.12.1946 r. wyrokiem WSR w Łodzi został skazany na karę śmierci zamienioną na dożywotnie więzienie,, a potem złagodzoną do 15 lat. Po zastosowaniu amnestii warunkowo zwolniony z odbywania kary. W latach późniejszych był członkiem NSZZ „Solidarność” regionu Ziemia Sieradzka, za co był aresztowany w grudniu 1981 r. i osadzony w zakładach karnych Sieradzu i w Łowiczu. Ze względu na zły stan zdrowia przeniesiony do szpitala w Łodzi, gdzie został zwolniony w styczniu1982. Był najstarszą osobą internowaną podczas stanu wojennego w regionie łódzkim. Laureat Sygnetu Niepodległości Festiwalu NNW
Bartolik Czesław ps „Dąb”
Od 1946 r. był członkiem oddziału Konspiracyjnego Wojska Polskiego por. Kazimierza Skalskiego „Zapory”. Sądzony był w rocesie żołnierzy KWP w 1947 r. i skazany na 8 lat więzienia. Uhonorowany Sygnetem Niepodległości Festiwalu Filmowego NNW.
Bartolik Stanisław
W 1948 r., za przynależność do Konspiracyjnego Wojska Polskiego, został skazany na karę łączną 12 lat więzienia, utratę praw publicznych na okres 5 lat oraz przepadek mienia. Uhonorowany Sygnetem Niepodległości Festiwalu Filmowego NNW.
Bartolik Tadeusz ps. Lis”
Był członkiem Konspiracyjnego Wojska Polskiego razem z braćmi na terenie powiatu sieradzkiego. Dwukrotnie za swoją działalność aresztowany. Udało mu się uciec z aresztu. Ukrywał się pod fałszywym nazwiskiem na Śląsku. Ujawnił się w maju 1956 r. Uhonorowany Sygnetem Niepodległości Festiwalu Filmowego NNW.
Batory Franciszek
Franciszek Batory ur. 1929 – brat mjr. Józefa Batorego PS. „Argus”, który wraz z sześcioma innymi członkami IV Zarządu Głównego Zrzeszenia " Wolność i Niezawisłość" został zamordowany 1 marca 1951 r. w mokotowskim katowni.
Franciszek Batory był świadkiem na procesie swojego starszego brata. W wieku 16 lat został aresztowany przez UB 26 maja 1945 roku za działalność patriotyczną swojej rodziny, rodziców i rodzeństwa. Przetrzymywany w areszcie UB w Kolbuszowej przez 3 miesiące.
Wiceprezes Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość" w Rzeszowie. Nauczyciel, wyróżniony przez IPN tytułem „Świadek Historii”, przez wiele lat walczył o dobre imię, pamięć brata i jego towarzyszy. Brat August, żołnierz Armii Krajowej poległ w czasie akcji Burza 28 sierpnia 1944. Trzeci z braci Batorych, Stefan (ur. 1920) za przynależność do AK został wywieziony do łagrów w ZSRR w Stalinogorsku.
„Kiedy było się świadkiem czegoś, to należy dawać świadectwo prawdy. Inaczej żyłbym w niezgodzie z własnym sumieniem. Poza tym wzywa mnie poetycka myśl Zbigniewa Herberta, który pisał „ocaliłeś się nie po to, aby żyć – masz mało czasu, trzeba dać świadectwo, bądź wierny, idź". Chcę być wierny temu, co zadeklarowałem prezydentowi RP, kiedy odbierałem Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski dla mojego brata Józefa 1 III 2011 r. Z pełną świadomością spotykam się z młodzieżą, by w jej sercach i umysłach budować pomnik dla tych, którzy, na całe szczęście, po ponad półwieczu zostali przywołani do panteonu narodowej pamięci.”
Bednarczyk Aleksander ps. „Adam” Kpt.
Kpt. Aleksander Bednarczyk „Adam”. Żołnierz AK i WiN, uczestnik akcji „Burza”, więzień KL Soldau. Urodził się 21 sierpnia 1913 r. w Rzekuniu, pow. Ostrołęka. Ukończył kurs podchorążych rezerwy piechoty. Zmobilizowany w sierpniu 1939 r. Służył w Batalionie Obrony Narodowej „Kurpie”. Od maja 1940 r. był żołnierzem ZWZ-AK w Obwodzie Ostrołęka, był szefem wyszkolenia. Uczestnik akcji „Burza”. Aresztowany przez Niemców w październiku 1944 r. Skazany na karę śmierci. Uciekł z KL Soldau w styczniu 1945 r. Pozostał w konspiracji. Stanął na czele Obwodu Armii Krajowej Obywatelskiej Ostrołęka. Od września 1945 r. kierował miejscowym Obwodem Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. Od sierpnia 1946 r. był inspektorem w Inspektoracie WiN Mazowsze. Zginął w nocy z 19 na 20 grudnia 1946 r. w miejscowości Gnaty pow. Ostrołęka w czasie operacji UB. Laureat Sygnetu Niepodległości Festiwalu NNW.,
Bednarczyk Zdzisław, pseudonim „Mrówka”, kapitan
Kapitan Zdzisław Bednarczyk, ps. „Mrówka” urodził się 29 kwietnia 1928 roku w Wojcieszynie w powiecie bełżyckim. Żołnierz Armii Krajowej w placówce Wojcieszyn. Uczestnik akcji ”Burza”, zaprzysiężony w 1944 roku. Brał udział w akcji Most I w Matczynie. Aresztowany przez Niemców, przebywał w obozie na Majdanku. Od września 1945 roku do marca 1947 roku żołnierz lubelskiego Okręgu WiN w zgrupowaniu ”Zapory”. Po zakończeniu działań wojennych represjonowany przez władze komunistyczne. Prezes Koła Światowego Związku Żołnierzy AK w Podolu. Wielokrotnie odznaczony.
Bessert Aleksandra
Aleksandra Bessert urodziła się 31 lipca 1953 w Poznaniu. Od 1977 r. jest absolwentką Wydziału Historycznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W latach 1977-1981 była współpracownikiem KSS KOR i Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela oraz współorganizatorką spotkań Towarzystwa Kursów Naukowych w Poznaniu. Od 1981 r. była zaangażowana w działalność Wszechnicy Związkowej „Solidarności” w Poznaniu. 14 grudnia 1981 r. została internowana, a następnie przetrzymywana w Areszcie Śledczym w Poznaniu oraz w Ośrodku Odosobnienia w Gołdapi. Na wolność wyszła w lipcu 1982 r., po czym kontynuowała działalność w podziemiu. Regularnie uczestniczyła w manifestacjach ulicznych, wielokrotnie represjonowana. W latach 1986-1989 współpracowała z Komisją Interwencji i Praworządności „Solidarności”. Podjęła również współpracę z poznańskim oddziałem Organizacji Solidarności Walczącej. Od 1987 roku działała aktywnie w Polskiej Partii Socjalistycznej, była m.in. współredaktorką „Poznańskiego Informatora PPS”. Była również fotografem dla pisma „Pogląd” wydawanego w Berlinie Zachodnim. W styczniu 1989 w swoim mieszkaniu uruchomiła Punkt Informacyjny utworzony przez organizacje negatywnie ustosunkowane wobec obrad Okrągłego Stołu. Od 1990 roku była dziennikarką w poznańskim oddziale TVP SA.
Białek Józef
Józef Białek urodził się 11 marca 1957 roku w Baranowicach k. Kątów Wrocławskich. W 1982 r. ukończył Akademię Wychowania Fizycznego we Wrocławiu. Od 1978 r. był współpracownikiem wrocławskiego Studenckiego Komitetu Solidarności, a od 1979 drukarzem wydawnictw niezależnych. W październiku 1980 r. był współzałożycielem Niezależnego Zrzeszenia Studentów na AWF we Wrocławiu, a od 1980 był organizatorem druku dla wielu środowisk opozycyjnych, autorem w kilku pismach niezależnych. Po 13 grudnia 1981 r. był organizatorem podziemnych struktur wydawniczych publikujących pisma „Solidarności”, NZS, Akademickiego Ruchu Oporu, Solidarności Walczącej i organizacji młodzieżowych. Od 1982 organizował druk, był drukarz kilku tytułów książek rocznie, w tym pierwsze pełne polskie wydanie „Archipelagu Gułag” Aleksandra Sołżenicyna, sygnowanych przez m.in. Wydawnictwo Niezależne im. Józefa Piłsudskiego, Wydawnictwo Niepokornych, Wektory. W 1982 r. działał w Ogólnopolskim Komitecie Oporu Rolników i Robotników i wydawcą pisma „OKORR”. W latach 1983-1987 był wydawcą pisma młodzieżowego „Wyrostek”. Od 1983 r. był wielokrotnie represjonowany. W 1988 r. był pomysłodawcą i założycielem Dolnośląskiego Towarzystwa Gospodarczego. Od 1989 jest właścicielem firmy Wektory W 1989 r. był współinicjatorem i współzałożycielem Unii Polityki Realnej. Od 2001 r. jest wydawcą miesięcznika „Opcja Na Prawo”.
Białek Karol , pseudonim „Wilk” „Kruk”
Karol Białek ps. „Wilk” „Kruk”. Urodził się 10 września 1914 roku w Tuszymie k. Mielca w rolniczej rodzinie Jana i Marii z domu Dorociak.
W czasie wojny obronnej w 1939 roku był żołnierzem KOP na Kresach Wschodnich. W trakcie walk został postrzelony w nogę i trafił do niewoli sowieckiej, z której udało mu się uciec a tym samym uniknąć śmierci. Rosyjskie NKWD z całą bezwzględnością mordowało żołnierzy należących do przedwojennych struktur Korpusu Ochrony Pogranicza.
Podczas wędrówki powrotnej, w rodzinne strony, trafił do niewoli niemieckiej. Umieszczony przez Niemców w tymczasowym obozie jenieckim pod Krakowem. Ponownie udało mu się uciec.
W 1942 roku wstąpił do Armii Krajowej zostając żołnierzem w Zgrupowaniu AK „Pobudka”. W czasie okupacji niemieckiej uczestniczył m.in. w działaniach wywiadowczych AK na rzecz rozpoznania testów niemieckich tajnych broni – rakiet V1 i V2 na poligonie SS w Bliźnie.
Od listopada 1944 r. ukrywał się przed aresztowaniem, tym razem przez tzw. „wyzwolicieli” spod znaku sierpa i młota. Zmuszony do ponownej konspiracji działał w oddziale Aleksandra Rusina ps. „Rusal” zostając jego zastępcą.
Późnym latem 1946 r. dołączył wraz z całym oddziałem do zgrupowania WiN pod dowództwem legendarnego cichociemnego mjr. Hieronima Dekutowskiego ps. ”Zapora”.
Ujawnił 13 marca 1947 r. podczas tzw. II amnestii. Został aresztowany przez UB, przechodząc ciężkie śledztwo. Przez cały okres trwania PRL-u prześladowany przez komunistyczne służby.
W 1960 zwerbował go do pracy kolega z AK Piotr Duszkiewicz na budowę Elektrowni Turów w Turoszowie, gdzie pracował do renty.
Zmarł 23.11.1982 w Tuszymie. Pochowany jest w Przecławiu.
Nagrodzony Sygnetem Niepodległości Festiwalu NNW w 2021 roku.
Białek Karol pseudonim „Wilk” „Kruk”.
Karol Białek pseudonim „Wilk” „Kruk”. - W czasie wojny obronnej w 1939 roku był żołnierzem Korpusu Ochrony Pogranicza na Kresach Wschodnich. W trakcie walk został postrzelony, trafił do niewoli sowieckiej a po ucieczce - do niemieckiej. W 1942 roku wstąpił do Armii Krajowej zgrupowania „Pobudka”. Uczestniczył m.in. w działaniach wywiadowczych AK na rzecz rozpoznania testów niemieckich tajnych broni – rakiet V1 i V2 na poligonie SS w Bliźnie. Po wojnie nadal w konspiracji, działał w oddziale Aleksandra Rusina ps. „Rusal” zostając jego zastępcą. A pole w zgrupowaniu WiN pod dowództwem legendarnego cichociemnego mjr. Hieronima Dekutowskiego ps. ”Zapora”. Po ujawnieniu się podczas tzw. II amnestii- aresztowany i torturowany przez UB. Przez cały okres trwania PRL-u prześladowany przez komunistyczne służby. Laureat Sygnet Niepodległości Festiwalu NNW.
Białostocki Jan
Jan Białostocki - gdyński przedsiębiorca. Wnuczek płk. Ignacego Oziewicza, pierwszego komendanta Narodowych Sił Zbrojnych. On sam zaś był jednym z działaczy Solidarność Walczącej. Po latach stworzył audiowizualną encyklopedię NSZ i sprowadził do Gdyni Festiwal Niepokorni Niezłomni Wyklęci, znacznie włączając się w jego organizację.
Laureat nagrody Przyjaciel Festiwalu NNW przyznanej podczas 15. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego NNW w Gdyni.
Bielawski Piotr
Piotr Bielawski urodził się 8 września 1951 roku we Wrocławiu. Podczas strajków sierpniowych w 1980 roku kolportował ulotki wzywające do poparcia protestu robotników na Wybrzeżu. Od końca sierpnia był doradcą Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego we Wrocławiu, a następnie doradcą Krajowej Komisji Koordynacyjnej „Solidarności”. Od października 1980 był członkiem redakcji pisma „Solidarność Dolnośląska”. W dniu wprowadzenia stanu wojennego został internowany i przetrzymywany w ośrodkach odosobnienia we Wrocławiu, Grodkowie, Strzelcach Opolskich, Nowym Łupkowie i Załężu k. Rzeszowa, skąd 8 lipca 1982 uciekł i do 1988 roku ukrywał się. Podjął działalność podziemną w konspiracyjnych strukturach „Solidarności” w Nowej Hucie. Jesienią 1982 r. był współorganizatorem Porozumienia Prasowego Solidarność Zwycięży, a następnie wstąpił do Organizacji Solidarność Walcząca. Był redaktorem i autorem tekstów w wielu pismach podziemnych, m.in. w „Solidarności Dolnośląskiej”. W 1988 roku był współtwórcą, a następni szefem „Serwisu Informacyjnego Solidarności Walczącej”, które było pierwszym podziemnym pismem dystrybuowanym na nośnikach elektronicznych. Po 1990 roku pracował jako specjalista public relations, dziennikarz i nauczyciel akademicki.
Bieniek Jan, kapitan
Bieniek Jan (1900-1963) kapitan WP, urodzony w Tuszowie N., syn Sebastiana i Katarzyny z domu Tomecka.
W 1912 roku rozpoczął naukę w gimnazjum w Mielcu. Wybuch I wojny światowej przerwał naukę w gimnazjum. W 1919 roku zdał egzamin dojrzałości w Kętach. Po powstaniach śląskich, w których brał udział, od 1922 roku rozpoczął pracę na Górnym Śląsku gdzie pracował do wybuchu II wojny światowej jako nauczyciel. 25 sierpnia 1939 roku został zmobilizowany do Armii Kraków. 21 września wraz z oddziałem przekroczył granicę węgierską i został internowany.
W czerwcu, 1940 roku dotarł do Damaszku w Syrii, do tworzonej Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich. W jej szeregach walczył między innymi o Tobruk, Monte Cassino, zdobywał Bolonię, Mediolan, Ankonę. 18 maja 1947 roku powrócił do kraju i rozpoczął pracę jako nauczyciel, początkowo w nowo utworzonej filii Gimnazjum im. S. Konarskiego w Tuszowie N., a następnie w Gliwicach, później w Mielcu. W latach 50-siątych poddawany był szykanom ze strony ówczesnych władz, jako były żołnierz walczący u boku aliantów. W 1960 roku przeszedł na emeryturę, w 1962 roku zakończył pracę nad wspomnieniami z czasów II wojny światowej pt. "Moje drogi ku wolnej Polsce", których nie zdążył już wydać. Zmarł nagle. Wspomnienia ojca wydał syn Jan z Chorzelowa w 1996 roku, przekazując jeden egzemplarz wspomnień do zbiorów GBP w Tuszowie N.
Bieńkowicz Tadeusz, pseudonim „Rączy”
Tadeusz Bieńkowicz ps. „Rączy” urodził się 15 kwietnia 1923 w Lidzie w rodzinie Stanisława i Alicji z Balcerów. Po wybuchu II wojny światowej podjął działalność konspiracyjną w sowieckiej strefie okupacyjnej.
Uczestniczył w akcjach zbrojnych, między innymi w zdobywaniu: Ejszyszek, stacji kolejowej Werenów, rozbiciu posterunków granicznych Rzeszy i Ostlandu w Krakszlach. 30 stycznia 1944 r. brał udział w rozbiciu niemieckiego garnizonu w Horodnie.
Mimo rozbrojenia kontynuował działalność konspiracyjną na terenach Nowogródczyzny i Polski centralnej. Rozpoczął studia na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie.
W 1950 roku został aresztowany i poddany wielomiesięcznym przesłuchaniom i torturom, a później skazany na karę dożywotniego więzienia. Do 1956 roku w czasie uwięzienia ujawniał denuncjatorów i wspierał współwięźniów. Został zrehabilitowany na początku lat 90.
Jako członek Związku Bojowników o Wolność i Demokrację do zakazu krzewił wiedzę o Zbrodni katyńskiej i działalności Armii Krajowej. Był współzałożycielem Polskiego Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego i Związku Armii Krajowej w Krakowie. Pełnił obowiązki prezesa Związku Inwalidów Wojennych Oddziału Nowa Huta (od 2007 do 2019 r.) oraz Polskiego Związku Więźniów Komunizmu (od 2010 do 2019 r.).
Był również współautorem publikacji „Akcja na więzienie w Lidzie we wspomnieniach Tadeusza Bieńkowicza i opisie faktów i zdarzeń pokrewnych”.
24 kwietnia 2018 Prezydent RP Andrzej Duda, na wniosek ministra obrony narodowej, mianował go na stopień generała brygady. Za udział w odbiciu skazańców z więzienia w Lidzie odznaczony został Orderem Virtuti Militari.
Tadeusz Bieńkowicz zmarł 13 grudnia 2019 roku w Krakowie.
Biernacki Leszek
Leszek Biernacki urodził się 5 marca 1959 roku w Sopocie. Od 1987 roku jest absolwentem filologii polskiej na Uniwersytecie Gdańskim. W sierpniu 1980 r. uczestniczył w strajku w Stoczni Gdańskiej, gdzie wykonał dokumentację fotograficzną strajku. Od września 1980 r. współorganizował struktury Niezależnego Zrzeszenia Studentów Polskich, następnie NZS na swojej uczelni, był m.in. w 1981 r. był członkiem Prezydium NZS Uniwersytetu Gdańskiego. W listopadzie i grudniu 1981 r. uczestniczył w strajku solidarnościowym ze studentami radomskiej WSI, był członkiem Prezydium Uczelnianego Komitetu Strajkowego oraz szefem Uczelnianego Biura Informacji NZS. W dniach 14-15 grudnia 1981 r. był współorganizatorem strajku, członkiem Uczelnianego Komitetu Strajkowego, odpowiedzialnym za łączność z Regionalnym Komitetem Strajkowym i Krajowym Komitetem Strajkowym. W dniach 15-16 grudnia 1981 r. był uczestnikiem strajku w Stoczni Gdańskiej. Od grudnia 1981 do czerwca 1983 r. był współorganizatorem Studenckiego Komitetu Solidarności NZS Trójmiasto oraz w 1982 r. redaktorem podziemnego „Niezależnego Serwisu Informacyjnego SKS NZS Trójmiasto”. Współorganizował krótkie strajki i wiece protestacyjne na UG. W latach 1982-1987 był wiceprzewodniczącym, następnie przewodniczącym Uczelnianego Samorządu Studentów UG. W latach 1983-1986 kierował Studencką Agencją Fotograficzną. Uczestniczył w reaktywowaniu Klubu Inteligencji Katolickiej w Gdańsku. W latach 1986-1987 był współorganizatorem Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży w Gdańsku, ponownie działał w NZS UG, był współzałożycielem i redaktorem podziemnego pisma NZS „Impuls”. Był fotografem dokumentalistą, autorem zdjęć m.in. z demonstracji, pielgrzymek Jana Pawła II w Polsce i ze strajków w maju 1988 r. Po 1990 roku pracował w mediach jako dziennikarz, jest autorem filmów i książek.
Opracowano na podstawie Encyklopedii Solidarności oraz innych źródeł historycznych.
Biesiada Marek
Marek Biesiada ur. 13 VI 1957 r. 1976-1979 elektryk w Miejskim Przedsiębiorstwie Energetyki Cieplnej w Krakowie, 1979-1982 w Mostostalu, od 1982 w Elektromontażu Południe w Katowicach.
Od IX 1980 w „S”. Po 13 XII 1981 działacz podziemia, od 1982 w Porozumieniu Prasowym Solidarność Zwycięży;
od 1985 członek krakowskiego Oddziału Solidarności Walczącej;
W latach 1985-1987 współpracownik grupy małopolskiej Liberalno-Demokratycznej Partii Niepodległość;
Od 1982 do 1990 organizator kolportażu i kolporter podziemnej prasy, min. „Solidarność Zwycięży”, „Hutnika”, „Zomorządności”, „Solidarności Grzegórzeckiej”, „Krecika”, „Tygodnika Mazowsze”, „PWA”, „Solidarności Walczącej”, „Biuletynu Dolnośląskiego” oraz znaczków i kalendarzy Porozumienia Prasowego Solidarność Zwycięży, banknotów okolicznościowych (z różnych rejonów Polski) i kartek świątecznych (najczęściej z Mazowsza, Dolnego Śląska i Małopolski), kurier pomiędzy PPSZ i SW w Krakowie a środowiskami we Wrocławiu („Solidarność Walcząca”) i Warszawie (pisma LDPN, m.in. „Baza”);
1 V 1988 zatrzymany w czasie demonstracji w Krakowie, skazany przez kolegium ds. wykroczeń na karę grzywny.
W latach 1982-1989 drukarz wydawnictw podziemnych, w tym ulotek, plakatów, druków okolicznościowych oraz prasy, m.in.: 1982-1989 „Solidarność Zwycięży”, 1985-1987 „Niepodległość” (LDPN Kraków).
Bieżuński Krzysztof Bogdan
Krzysztof Bogdan Bieżuński, urodził się 14 maja 1960 we Wrocławiu, gdzie w 1979 roku ukończył Liceum Samochodowe. Od 1980 r. pracował w Miejskim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym. W dniach 26-31 sierpnia 1980 r. był uczestnikiem strajku w Zajezdni Autobusowej MPK nr 7 we Wrocławiu. Od lutego 1982 r. działał jako kolporter i drukarz związany z podziemnymi wydawnictwami, natomiast od sierpnia tego samego roku rozpoczął działalność w Organizacji Solidarność Walcząca, gdzie był m.in. współpracownikiem Agencji Informacyjnej Solidarności Walczącej. Drukował szereg pism podziemnych m.in. „Solidarność Walczącą”, „Wiadomości Bieżące”, „Solidarność Dolnośląską, „Biuletyn Dolnośląski”. Równolegle działał w Tajnej Komisji Zakładowej w MPK. W latach 1985-1989 ukrywał się i był ścigany listem gończym. Po 1989 roku m.in. prowadził własną działalność gospodarczą oraz był taksówkarzem.
Bik Andrzej
Andrzej Bik ur. 15 lipca 1896 r. w Rożniatach, uczestnik I wojny światowej, po odzyskaniu niepodległości został powołany do służby wojskowej w armii gen. Józefa Hallera w marcu 1919 r. Walczył w czasie wojny polsko-bolszewickiej przez ponad dwa lata. Zwolniony ze służby w lipcu 1921 r. za zasługi wojenne otrzymał Krzyż walecznych nr 930. W 1927 roku wyjechał za chlebem do USA, powrócił 5 lat później. Pieniądze zarobione podczas emigracji pozwoliły rozwinąć mu gospodarstwo rolne. Zaprzyjaźnił się z żydowską rodziną Bergerów z Mielca. Przyjaźń ta zaowocowała w trudnych czasach okupacji niemieckiej. Andrzej Bik skutecznie ocalił od śmierci i przechowywał dwie córki rodziny Bergerów. Jednocześnie brał czynny udział w konspiracji współpracując z oddziałem AK dowodzonym przez Jana Mazura ps. „Stalowy”. Został zadenuncjowany do mieleckiego Gestapo. Na szczęście, w porę ostrzeżony, wywiózł żydowskie dziewczęta w inne miejsce. Obie Żydówki przeżyły okupacje niemiecką, po wojnie wyjechały do USA. W okresie okupacji stalinowskiej Andrzej Bik pomagał podziemiu niepodległościowemu walczącemu z władzą „ludową”. Częste rewizje UB i MO , zatrzymania w mieleckiej katowni UB, oskarżenia o tzw. re akcjonizm i kułactwo nie ułatwiało codziennego bytowania rodziny. Prześladowane były także dzieci Andrzeja, np. synowi Stanisławowi uniemożliwiono możliwość dalszego kształcenia po zakończeniu szkoły podstawowej. Swoje przedwojenne odznaczenia za walkę o niepodległą Polskę wydostał ze schowka i przedstawił rodzinie dopiero w latach 80-tych, po zakończeniu stanu wojennego. Zmarł w 1985 roku.
Birecka Anna
Anna Birecka urodziła się 6 lutego 1952 roku w Kędzierzynie. Jest absolwentką Akademii Medycznej we Wrocławiu, następnie pracowała jako lekarz we wrocławskich placówkach medycznych. We wrześniu 1980 roku organizowała struktury NSZZ „Solidarność” we wrocławskiej służbie zdrowia. Po wprowadzeniu stanu wojennego podjęła współpracę z Regionalnym Komitetem Strajkowym Regionu Dolny Śląsk. Była m.in. autorką artykułów dla pisma „Samarytanka”. W czerwcu 1982 roku została członkiem Organizacji Solidarność Walcząca. 11 grudnia 1982 roku została aresztowana, a następnie skazana na półtora roku więzienia w zawieszeniu na cztery lata. Do 1989 roku zajmowała się kolportażem wydawnictw niezależnych. Razem z mężem Markiem Bireckim i Andrzejem Mycem wydawała pismo „Bis” wydawane przez Solidarność Walczącą. Swoje teksty pisała pod pseudonimem Antoni Kurpisz. W swoim mieszkaniu ukrywała Kornela Morawieckiego, a następnie udostępniała je na skrzynkę kolportażową. Była również łączniczką w kontaktach Solidarności Walczącej ze strukturami SW w Gdyni.
Blajerski Ryszard
Ryszard Blajerski ur. w 1948 roku w m. Lublin. Pracownik Lubelskich Zakładów Naprawy Samochodów, członek Prezydium Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” oraz Rady Ośrodka Studiów Związkowych.
Prowadził działalność opozycyjną od wprowadzenia stanu wojennego do czasu ponownej rejestracji „Solidarności”. W dn. 14-17.12.1981 r. wszedł w skład Komitetu Strajkowego w LZNS. Po zakończeniu protestu zwolniony z pracy i ze względu na swoją działalność związkową pozostawał bez zatrudnienia do listopada 1982.
W wyniku przeprowadzonej przez służby porządkowe, pacyfikacji strajkującego zakładu, doznał obrażeń, które wymagały późniejszego leczenia szpitalnego. Był członkiem Regionalnej Komisji Koordynacyjnej Regionu Środkowo-Wschodniego, zajmował się m.in. koordynowaniem akcji rozrzucania ulotek, kolportażem, przygotowywaniem transparentów na manifestacje, organizacją spotkań konspiracyjnych oraz współpracą z Radiem „Solidarność”.
Działalność Pana Ryszarda Blajerskiego spowodowała, że wszczęto przeciwko niemu śledztwo, był przesłuchiwany, zatrzymywany, przeprowadzano z nim rozmowy ostrzegawcze, w jego mieszkaniu przeprowadzano rewizje, zastrzeżono mu możliwość wyjazdu za granicę.
Odznaczenie KWiS zostało nadane postanowieniem Prezydenta RP nr 173/2018.
Blažek Petr
Petr Blažek – zajmuje się historią czechosłowacką, historią oporu i sprzeciwu wobec reżimu komunistycznego oraz stosunkami czechosłowacko-polskimi. Pracuje w Instytucie Badania Reżimów Totalitarnych oraz w Muzeum Pamięci XX wieku. Dzięki niemu Czesi lepiej poznają swoją historię. Stworzył – wzorowany na naszym – Festiwal Niezłomni i ofiarni. Renata Szyfner-Hurd, córka Sprawiedliwego wśród Narodów Świata, Eugeniusza Szyfnera, która przyjeżdża co roku na festiwal z Florydy uhonorowała Petra Drzwiami do Wolności. Blažek powiedział: „NNW to wielka inspiracja, nasz festiwal jest jeszcze trochę mały, ale duch jest podobny”.
Bocian Marianna
Marianna Bocian urodziła się 26 kwietnia 1942 roku w m. Bełcząc k. Radzynia Podlaskiego.W 1964 r. została absolwentką Wydziału Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, a w 1967 r. Wydziału Filozofii. W marcu 1968 r. uczestniczyła w demonstracjach ulicznych, w tym samym roku zadebiutowała jako poetka. Od 1979 r. była kolporterką wydawnictw niezależnych, m.in. „Robotnika”, „Biuletynu Informacyjnego” KSS KOR, współpracowniczką Studenckiego Komitetu Solidarności i niezależnego pisma „Tematy”, od 1980 r. publikowała na łamach niezależnego „Biuletynu Dolnośląskiego”. Od 1981 r. była współorganizatorką wrocławskich Tygodni Kultury Chrześcijańskiej. Po 13 grudnia 1981 roku współorganizowała liczne przedsięwzięcia w niezależnym życiu kulturalnym, głównie wieczornych spotkań poetyckich w mieszkaniach prywatnych, kościołach, domach studenckich, Duszpasterstwach Akademickich. Od marca 1982 r. była członkiem redakcji podziemnego pisma „Wolna Kultura”, a od 1983 r. podziemnego kwartalnika „Obecność”; autorką artykułów w pismach podziemnych. Jest autorką kilku tomików wierszy i powieści „Odejście Kaina” (1979). Zmarła 5 kwietnia 2003 roku w Radzyniu Podlaskim.
Opracowano na podstawie Encyklopedii Solidarności oraz innych źródeł historycznych.
Bogacz Kazimierz Tomasz ps. „Bławat”, „Wiktor”, ppłk
Ppłk Kazimierz Tomasz Bogacz ps. „Bławat”, „Wiktor” (ur. 28 marca 1914 w Ocicach, zm. 11 listopada 2015 w Bielsku-Białej) – podpułkownik Wojska Polskiego, działacz podziemia niepodległościowego w czasie II wojny światowej w ramach Armii Krajowej oraz działacz powojennego podziemia antykomunistycznego w ramach Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”, Honorowy Obywatel miasta Nowa Dęba.
Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem 1 stycznia 1938 i z 3077. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty. Był uczestnikiem polskiej wojny obronnej września 1939 roku, dostając się do niewoli radzieckiej, z której zbiegł, angażując się następnie w działalność partyzancką. Działał w ramach struktur AK, a jego grupa brała udział w szeregu akcji dywersyjnych. Po rozbiciu przez UB w październiku 1944 roku jego oddziału, udało mu się uniknąć aresztowania.
4 listopada 1944 roku w pojedynkę dokonał rozbicia więzienia UB w Tarnobrzegu i uwolnienia swoich 15 podkomendnych. Po tej akcji przebywał w Krośnie, a następnie w Zabrzu, gdzie wszedł w skład sztabu Okręgu Śląsko-Dąbrowskiego WiN.
W październiku 1946 roku został zatrzymany przez funkcjonariuszy katowickiego UB i do marca 1947 roku przebywał w katowickim więzieniu. Został zwolniony na mocy amnestii uchwalonej przez Sejm Ustawodawczy 22 lutego 1947 i powrócił do rodzinnego Tarnobrzega, gdzie ponownie został zatrzymany przez funkcjonariuszy UB. Skazany na sześć lat pozbawienia wolności wyrok odbywał w Rzeszowie, Przemyślu i Raciborzu.
Po zwolnieniu z więzienia w 1953 roku, już w następnym roku podjął pracę w Rejonie Lasów Państwowych w Tarnobrzegu, a w 1960 roku uzyskał tytuł inżyniera rolnictwa w Wyższej Szkole Rolniczej w Lublinie (obecnie Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie).
W 2014 roku osiedlił się w Bielsku-Białej, gdzie mieszkał do 2011 roku. W 2014 roku z okazji setnych urodzin Kazimierza Bogacza odbyła się uroczystość z udziałem władz samorządowych. W tym samym, 2014 roku miasto Tarnobrzeg Uchwałą Nr LVII/09/2014 Rady miasta Tarnobrzega z dnia 24 kwietnia 2014 przyznało tytuł Honorowego Obywatela Miasta Kazimierzowi Bogaczowi.
Uchwałą Rady Miejskiej z 29 października 2015 został Honorowym Obywatelem Gminy Nowa Dęba, której był mieszkańcem w latach 1957–2011.
Zmarł w dniu Narodowego Święta Niepodległości, 11 listopada 2015 roku. 14 listopada 2015 został pochowany na cmentarzu komunalnym w Nowej Dębie.
Uhonorowany Sygnetem Niepodległości Festiwalu NNW w 2021 roku.
Bogacz Ppłk Kazimierz Tomasz ps. „Bławat”, „Wiktor”
Ppłk Kazimierz Tomasz Bogacz ps. „Bławat”, „Wiktor” - żołnierz Wojska Polskiego, działacz podziemia niepodległościowego w czasie II wojny światowej w ramach Armii Krajowej oraz działacz powojennego podziemia antykomunistycznego w ramach Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. 4 listopada 1944 roku w pojedynkę dokonał rozbicia więzienia UB w Tarnobrzegu i uwolnienia swoich 15 podkomendnych. Aresztowany i więziony przez UB. Zmarł w dniu Narodowego Święta Niepodległości, 11 listopada 2015 roku. Laureat Sygnetu Niepodległości Festiwalu NNW.
Bogaczyk Wojciech
Wojciech Bogaczyk (1958-2019)
Podczas nauki w Liceum im. Stefana Batorego w Warszawie nawiązał współpracę ze Studenckim Komitetem Solidarności w Warszawie. Po rozpoczęciu studiów na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, jesienią 1979 prowadził kolportaż wydawnictw niezależnych tzw. „bibuły”, którą przywoził z Warszawy. Wtedy też nawiązał kontakt z lubelskim środowiskiem Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Stał się też wtedy aktywnym uczestnikiem duszpasterstwa akademickiego o. dominikanów prowadzonego przez o. Ludwika Wiśniewskiego. Uczestniczył w kole samokształceniowym, organizował grupy ulotkowe w związku z bojkotem wyborów w 1980.
W październiku 1980 był współzałożycielem Niezależne Zrzeszenie Studentów KUL i został wybrany do tymczasowych władz krajowych NZS: jedenastoosobowego Ogólnopolskiego Komitetu Założycielskiego NZS.[3] Brał udział w strajku łódzkim na przełomie stycznia i lutego 1981[4] Na pierwszym Zjeździe NZS w Krakowie został członkiem Krajowej Komisji Koordynacyjnej, a następnie wszedł w skład jej prezydium, w którym odpowiadał za kontakty z Kościołem Katolickim, organizacjami młodzieży szkolnej, oraz obroną więźniów politycznych. Organizował marsze w 16 ośrodkach akademickich w maju 1981 Był gościem I Zjazdu NSZZ „Solidarność”, w trakcie którego ogłoszono powstanie Klubu Służby Niepodległości, którego był współzałożycielem.
Internowany w okresie od grudnia 1981 do grudnia 1982 w ośrodkach w Białołęce, Jaworzu i Darłówku. W latach 1983–1986 kierował samorządem studentów KUL, uczestnicząc także w konspiracyjnych zebraniach krajowych liderów samorządów. W 1985 był sygnatariuszem apelu Samorządu KUL wzywającego do bojkotu wyborów. Na początku 1987 powrócił do pracy w odradzającym się w podziemiu NZS-ie: pod pseudonimem Stanisław Podorzecki wchodził w skład podziemnej Krajowej Komisji Koordynacyjnej NZS, której został przewodniczącym wybrany jesienią 1987 (inni delegaci do KKK NZS mieli inne zdanie na ten temat). Wiosną 1988 kierował akcjami solidarnościowymi lubelskiego NZS ze strajkiem w Nowej Hucie. W sierpniu tego roku przewodniczył delegacji NZS Lublin w pielgrzymce do Ojca Świętego. Współredagował pisma podziemne: „Nurt” i „Żak”. Publikował także w prasie emigracyjnej: w paryskim piśmie „Kontakt” i w londyńskim „Dzienniku Polskim”. Jego praca magisterska: Problematyka religijna w prasie wychodzącej poza zasięgiem cenzury w latach 1976–1980, została wydana przez NZS Lublin w 1989 jeszcze poza zasięgiem cenzury.
W latach 1989–1990 był członkiem prezydium Zarządu Głównego Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego, a następnie liderem Chrześcijańskiego Ruchu Obywatelskiego. Od 1991 do 1995 należał do Ruchu Trzeciej Rzeczypospolitej. Bez skutku ubiegał się o mandat poselski: w wyborach parlamentarnych w 1991 z listy wyborczej Wyborczej Akcji Katolickiej, a w wyborach w 1993 Zjednoczenia Polskiego - Porozumienia Centrum. W wyborach samorządowych w 1994, był pełnomocnikiem listy „Prawica Razem” w Warszawie. latach 1995–2000 był przewodniczącym Komitetu Polska-Czeczenia. W 2001 został wyróżniony odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W 2006 uzyskał z IPN status osoby pokrzywdzonej. Był członkiem Stowarzyszenia Wolnego Słowa. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera G-tuje-9).
Bogdan Jan
Jan Bogdan urodził się 25 września 1934 roku w Kobylnikach na Mazowszu (gmina Wyszogród powiat płocki)
W 1980 roku założył Niezależny Związek Rolników Indywidualnych „Solidarność”. Przewodniczył temu Związkowi do 1990 roku. Organizował spotkania z mieszkańcami, podczas których prezentował swoje poglądy dotyczące działalności opozycyjnej i bieżącej sytuacji w kraju. Informował ludzi o aresztowaniach, utrzymywał cały czas kontakt z działaczami „Solidarności”. Nielegalne spotkania odbywały się aż do zarejestrowania związku w 1989 roku. Brał udział w przygotowaniach do pierwszych, częściowo wolnych wyborów do Sejmu w 1989 roku. Z wyczerpania i niewyspania podczas intensywnego pilnowania uczciwości wyborów parlamentarnych zachorował na oczy.
Jan Bogdan wybudował w 2021 roku w Kobylnikach pomnik powstańca styczniowego.
Bogiel Władysław
Władysław Bogiel urodził się 26 sierpnia 1888r. w Reczynie w powiecie płockim. Aresztowany 29 kwietnia 1949 roku przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa został oskarżony o pomoc dla antykomunistycznej partyzantki. W akcie oskarżenia czytamy m. in. że: ”wiedząc, że banda ma na celu zbrodnie, udzielił pomocy trzem członkom tejże bandy NZW przez okres jednej nocy.” Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Warszawie, na sesji wyjazdowej w Płocku, w obecności oskarżyciela Edmunda Kamińskiego został skazany na 6 miesięcy więzienia.
Bondos Alfred
Alfred Bondos ur. 28 VII 1945 w Janówku k. Świdnika zm. 08. VI. 2020. 1979-1981 uczeń LO dla Pracujących im. Władysława Broniewskiego w Świdniku. 1961 – 17 XII 1981 pracownik WSK PZL Świdnik.
Od IX 1980 w „S”; członek Prezydium KZ w WSK PZL, przewodniczący podkomisji ds. socjalno-bytowych; organizator audycji związkowych w zakładowym radiowęźle; 1980-1981 inicjator i główny redaktor biuletynu związkowego „Grot”; IV-V 1981 delegat na I WZD Regionu Środkowo-Wschodniego, IX/X 1981 delegat na I KZD.
12/13 XII 1981 uniknął internowania, wyskakując przez okno ze swojego mieszkania na drugim piętrze. 13-15/16 XII 1981 współorganizator strajku w WSK PZL, po pacyfikacji strajku przez 4 mies. w ukryciu na terenie zakładu, 25 IV 1982 potajemnie wywieziony; 17 XII 1981 zwolniony z pracy; 16 XII 1982 ujawnił się. Od X 1983 kierowca taksówki bagażowej (zakupionej przy wsparciu i na potrzeby podziemia. W 1983 współorganizator Klubu Katolickiego w Świdniku, 1983-1985 redaktor audycji świdnickiego podziemnego Radia „S”, do 1989 autor w podziemnym piśmie „Grot”. Wielokrotnie zatrzymywany i przesłuchiwany, 21 I 1984 aresztowany, przetrzymywany w AŚ w Lublinie, następnie AŚ Warszawa-Mokotów, 26 VII 1984 zwolniony na mocy amnestii. Współorganizator Wakacji z Bogiem (zapewniał transport taksówką bagażową). W 1985 odebrano mu prawo jazdy, a samochód został skradziony i rozbity przez tzw. nieznanych sprawców. W VI 1987 zatrzymany na 48 godz. w czasie wizyty Jana Pawła II w Lublinie.
W 1989 współorganizator Stowarzyszenia SOS „S” na rzecz potrzebujących w Świdniku. Od X 1994 członek Stowarzyszenia Civitas Christiana w Lublinie. 1990-1994, 2002-2006 i od 2010 radny Miasta Świdnik; 1998-2002 radny Powiatu Świdnik. 1995-1997 ponownie pracownik WSK PZL Świdnik, 1998-2009 pracownik Wojewódzkiego Ośrodka Ruchu Drogowego w Lublinie. Od 1999 członek Stowarzyszenia Osób Represjonowanych w Stanie Wojennym, od 2002 Stowarzyszenia Wspólnoty Ziemi Lubelskiej Wspólnota Świdnicka. Od 2009 na emeryturze.
Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (2000), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2007).
28 VII 1981 – 1989 rozpracowywany przez Wydz. IIIA KW MO w Lublinie/RUSW w Świdniku w ramach SOR krypt. Redaktor.
aut. Marcin Dąbrowski
Borowczak Jerzy
Jerzy Borowczak (właściwie Stanisław Jerzy) urodził się 15 listopada 1957 roku w Białogardzie. W 1985 roku ukończył Technikum Budowy Okrętów w Gdańsku . W latach 1979–1982 był pracownikiem Stoczni Gdańskiej i od 1980 r. współpracownikiem Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża. W dniach 14-31 sierpnia 1980 r. był współorganizatorem z Bogdanem Borusewiczem i innymi strajku w Stoczni Gdańskiej i członkiem zakładowego Komitetu Strajkowego. Od września 1980 r. działał w „Solidarności”, był członkiem Prezydium Komitetu Założycielskiego w Stoczni, a od 1981 r. wiceprzewodniczącym Komisji Zakładowej. W dniach 13-16 grudnia 1981 r. był współorganizatorem strajku w Stoczni. 20 grudnia został internowany w Ośrodku Odosobnienia w Iławie, następnie zwolniony w marcu 1982. W dniach 11-12 października 1982 r. był współorganizatorem strajku w Stoczni przeciwko delegalizacji „Solidarności”, za co został zwolniony z pracy. W maju 1988 r. współorganizował strajk w Stoczni Gdańskiej. Po 1989 roku był działaczem „Solidarności”, m. in. w latach 1995-1998 był członkiem Komisji Krajowej. Jest również aktywnym działaczem społecznym. Od 2006 r. działa w Platformie Obywatelskiej.
Opracowano na podstawie Encyklopedii Solidarności oraz innych źródeł historycznych.
Bortkiewicz Wanda ps. „Basia”, „Barbara Zakrzewska”
Wanda Bortkiewicz ps. „Basia”, „Barbara Zakrzewska”, łączniczka i sanitariuszka m.in. oddziału pod dowództwem por. Antoniego Burzyńskiego „Kmicica” a potem i mjr. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”. Aresztowana w 1946 r., ofiara brutalnego śledztwa
Statuetkę wręczył dyrektor Festiwalu NNW Arkadiusz Gołębiewski a odebrał syn pani Wandy pan Jerzy Bortkiewicz. `”Mama ucieszy się z nagrody, ale jeszcze bardziej z tego, że te ideały, które jej patronowały, pozwalały przeżyć i przetrwać, czyli Bóg, honor i ojczyzna, nie umarły. Mama wierzy w to, że młode pokolenia, jej następcy, będą dalej uważały, że takie wartości, jak wolność, niepodległość i wiara chrześcijańska są najważniejsze i będą o nie dbać”.
Laureatka Sygnetu Niepodległości Festiwalu Filmowego NNW. Otrzymała go w czasie Gali Retrospektywy Festiwalu NNW w Starogardzie Gdańskim.
Borys Stan
Stan Borys - urodzony 3 września 1941 roku w Załężu, polski muzyk, piosenkarz, kompozytor, aktor i poeta. Gra na gitarze, skrzypcach i klarnecie. Do jego zainteresowań należał zawsze teatr – debiutował na deskach teatrów rzeszowskich w roku 1958, z początku jako rekwizytor i statysta, a następnie aktor.
Przełomowy dla Stana Borysa okazał się rok 1965, kiedy to współtworzył razem z Tadeuszem Nalepą zespół Blackout. Od roku 1968 był związany z założoną przez Zbigniewa Bizonia formacją Bizony. W roku 1969 wydał pierwsze solowe nagrania. Zagrał następnie w debiucie reżyserskim Janusza Zaorskiego, czyli w filmie pt. „Uciec jak najbliżej”. Prawie trzy następne dekady, mianowicie lata 1975 - 2004, spędził na emigracji, mieszkając w Chicago, kanadyjskim Toronto, czy też w Las Vegas.
W 2004 został gwiazdą festiwalu odbywającego się w Syracuse, a więc największego polskiego festiwalu w północno-wschodniej części USA. W 2006 roku obchodził 45-lecie pracy artystycznej. Jest laureatem wielu prestiżowych nagród i odznaczeń, jak choćby „Bursztynowego słowika” na Międzynarodowym Festiwalu Piosenki w Sopocie, czy medalu „Zasłużony kulturze Gloria Artis”.
Laureat Drzwi do Wolności 15. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego NNW.
Borysionek Sławomir Kazimierz
Sławomir Kazimierz Borysionek urodził się 12 stycznia 1951 roku we Władysławowie. W 1970 r. ukończył Technikum Mechaniczne w Nidzicy. W latach 1979–1981 był kierownikiem magazynu wyrobów gotowych we Wrocławskim Kombinacie Budowlanym. W dniach od 26 sierpnia do 1 września 1980 r. był organizatorem i członkiem Komitetu Strajkowego podczas strajku w zakładzie. Od września 1980 r. działał w „Solidarności”, był wiceprzewodniczącym Komitetu Założycielskiego, następnie członkiem Komisji Zakładowej. Od grudnia 1981 do 1988 r. był drukarzem podziemnych pism „Z Dnia na Dzień”, „Solidarność Walcząca” i ulotek oraz kolporterem w ramach struktur Regionalnego Komitetu Strajkowego Dolny Śląsk, następnie Solidarności Walczącej, dostarczał też wydawnictwa do Lubina i Zgorzelca. 31 sierpnia 1982 r. był współorganizatorem demonstracji we Wrocławiu, od grudnia 1982 r. był współpracownikiem podziemnego Radia SW, w ramach, którego ustawiał nadajniki na ścianach bloków. W latach 1983–1990 był zaprzysiężonym członkiem SW. Kilkakrotnie represjonowany. W latach 1988–2006 przebywał na emigracji w Grecji, a w 2006 r. powrócił do w Polski. Zmarł 23 maja 2015 roku w Nowym Tomyślu.
Opracowano na podstawie Encyklopedii Solidarności oraz innych źródeł historycznych.
Bryan Julien
Julien Bryan urodził się 23 maja 1899 w Titusville w stanie Pensylwania. Po skończeniu szkoły średniej zaciągnął do armii, służył jako kierowca karetki. W czasie pobytu na froncie pisał dziennik, wydany potem w formie książkowej. Po powrocie do USA jeździł po kraju i opowiadał o własnych przeżyciach, uzupełniając przekaz własnymi zdjęciami. Pod wpływem tych działań postanowił kontynuować pracę dokumentalisty, fotografa i filmowca.
Do Warszawy dotarł 7 września 1939 z zamiarem dokumentowania życia miasta w okresie wojny. Od prezydenta Stefana Starzyńskiego otrzymał samochód, tłumacza i ochronę, by mógł bez przeszkód filmować miasto i pokazać światu dokument ukazujący niemieckie metody prowadzenia wojny totalnej i bombardowanie miasta przez Luftwaffe. Julien Bryan wykonał pierwsze w historii kolorowe fotografie II wojny światowej w Polsce. Przedstawił na autentycznych kolorowych fotografiach między innymi polskich żołnierzy, uciekających cywilów, pierwsze zniszczenia wojenne, niemiecki samolot He-111 zestrzelony przez Wojsko Polskie, a także architekturę warszawskiego Starego Miasta. 21 września 1939 roku wyjechał z płonącej Warszawy, zabierając ze sobą bogaty materiał.
Po powrocie do Ameryki Julien Bryan opublikował swoje fotoreportaże z Polski. Taśmy filmowe zostały następnie wykorzystane do montażu filmu „Oblężenie”, obrazującego bohaterską postawę warszawiaków. Film był wyświetlany w amerykańskich kinach wiosną 1940. Uzyskał nominację Amerykańskiej Akademii Filmowej do Oscara w 1941 roku w kategorii najlepszego krótkometrażowego filmu dokumentalnego.
Po zakończeniu wojny przyjeżdżał również do Warszawy, gdzie swoimi fotografiami pokazywał odbudowę miasta przy obecności nowych okupantów-sowietów. Julien Bryan zmarł 20 października 1974 w Bronxville. W 2012 otrzymał pośmiertnie nagrodę Kustosz Pamięci Narodowej.
Bryk Andrzej Bogusław
Andrzej Bogusław Bryk urodził się 12 maja 1966 roku w Wałbrzychu. Ukończył I LO w Wałbrzychu, a w latach 1985- 1988 był studentem Akademii Rolniczej we Wrocławiu. W 2000 został absolwentem AR we Wrocławiu. Po 13 grudnia 1981 jako uczeń LO był uczestnikiem akcji plakatowych, ulotkowych, malowania na murach. W 1982 r. uczestniczył w demonstracjach w Wałbrzychu, Wrocławiu, Nowej Hucie. Od 1982 r. był kolporterem pism podziemnych podczas pieszych pielgrzymek na Jasną Górę. Od sierpnia 1982 r. był działaczem duszpasterstw akademickich w Wałbrzychu i Wrocławiu, współorganizatorem Mszy za Ojczyznę. W latach 1983-1988 był wielokrotnie represjonowany. Od 1984 r. był kurierem Solidarności Walczącej, organizatorem i koordynatorem kolportażu niezależnych wydawnictw w rejonie Wałbrzycha i Świdnicy. Od 1985 r. był współpracownikiem podziemnych struktur Niezależnego Zrzeszenia Studentów, współorganizatorem niezależnego życia kulturalnego w domach akademickich, spotkań konspiracyjnych, wykładów, dyskusji z działaczami opozycji. Od 1987 r. był współpracownikiem wrocławskiego Międzyszkolnego Komitetu Oporu, organizatorem kolportażu wydawnictw MKO w szkołach ponadpodstawowych Wałbrzycha i okolic. Od 1988 r. przebywał na emigracji we Włoszech, a w lutym 1998 r. powrócił do Polski.
Opracowano na podstawie Encyklopedii Solidarności oraz innych źródeł historycznych.
Brzózka Jan
Jan Brzózka urodził się 17 lipca 1942 roku w Kalinowie. Zasłużony dla regionu działacz społeczny. Emeryt. W 1980 rok utworzył i zarejestrował Komisję Zakładową Solidarności w Zespole Szkół Zawodowych nr 2 w Ostrowi gdzie pracował jako nauczyciel geografii. Był pracownikiem miejskiego NSZZ Solidarność, jako członek Zarządu Oddziału. W 1990 roku pracował w charakterze wizytatora w Delegaturze Zamiejscowej Kuratorium Oświaty w Ostrowi Mazowieckiej. W 1992 roku utworzył Koło Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego i przewodniczył mu przez kilka kadencji. Od 1974 roku aż do chwili obecnej pracuje w Kole Polskiego Związku Pszczelarskiego.
Budny Stanisław, pseudonim „Komar”, porucznik
Por. Stanisław Budny ps. „Komar” – urodził się w 1927 r. we wsi Żebry k/Przasnysza.
W działalność konspiracyjną Pan Stanisław zaangażował się już jako 16-letni chłopak, kiedy pod okupacją niemiecką zawiązała się miejscowa organizacja Armii Krajowej pełnił funkcję łącznika podziemnych struktur wspierających leśne oddziały.
W 1944 roku został pojmany przez Niemców i wywieziony w okolice Różana, gdzie Polacy pod przymusem kopali okopy. Po kilku tygodniach zdołał jednak uciec i do końca wojny ukrywał się u rodziny w sąsiedniej wiosce.
Po wojnie uczył się w szkole rolniczej, a następnie odbył służbę wojskową. Po powrocie z wojska nadal uczestniczył w działalności konspiracyjnej.
Wspierał działania zbrojnego podziemia niepodległościowego będąc łącznikiem w NZW. Wielokrotnie też udzielał w gospodarstwie swojego ojca Tomasza Budnego ps. "Wuj" schronienia i wyżywienia leśnym żołnierzom m.in z oddziałów "Roja".
Rodzina Państwa Budnych była nieustannie nękana przez milicję i UB. Ostatecznie ojciec rodziny, Pan Tomasz (w strukturach AK pseudonim „Wuj”, a także żołnierz Legionów Józefa Piłsudskiego) został skazany na 8 lat więzienia, a Pan Stanisław wraz z bratem trafili do aresztu UB na trzy tygodnie.
Stanisław Budny został awansowany do stopnia porucznika, przez lata był prezesem Koła Gminnego Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych w Czernicach Borowych. Zmarł 7 stycznia 2021r.
Uhonorowany Drzwiami do Wolności Festiwalu NNW w 2021 roku.
Budny Tomasz, pseudonim ”Wuj”
Tomasz Budny ps.”Wuj” - żołnierz Legionów Józefa Piłsudskiego, żołnierz struktur Armii Krajowej.
W czasie wojny aresztowany przez Niemców.
Po wojnie w AK i NZW. W domu państwa Budnych wsparcie otrzymywali bohaterowie partyzantki antykomunistycznej z północnego Mazowsza – Mieczysław Dziemieszkiewicz „Rój” i jego podkomendni: Stanisława Tadżak ps. Wilk i Bronisław Gniazdowski „Mazur”, a także wielu innych.
Kiedy zagrożony aresztowaniem Tomasz Budny ukrywał się, jego rodzina była nieustannie nękana przez milicję i UB.
Aresztowany wraz z synami w wigilię Bożego Narodzenia 1951 r. i skazany na 8 lat więzienia.
Jego syn Stanisław Budny ps. "Komar", poszedł w jego ślady. Wspierał niepodległościowe dążenia Polski podczas II wojny światowej, a po jej zakończeniu antykomunistyczne podziemie.
We wspomnieniach kochającego syna „Ojciec był silny i odważny, nie było dla niego żadnych strachów”, gdy dla nowych komunistycznych okupantów był elementem wywrotowym, niebezpiecznym i niepożądanym, który należało złamać.
Uhonorowany Drzwiami do Wolności Festiwalu NNW w 2021 roku.
Bukowski Edmund Zygmunt, pseudonim „Edmund”
Edmund Zygmunt Bukowski ps. „Edmund” urodził się 11 kwietnia 1918 w majątku Pustoszka w powiecie Nowa Wilejka. Po ukończeniu szkoły powszechnej uczył się w Gimnazjum oo. Jezuitów w Wilnie. W 1937 roku zdał maturę i rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie.
We wrześniu 1939 roku zgłosił się do wojska, ale nie został przyjęty ze względu na brak broni. Jesienią 1939 roku, zaangażował się w działalność konspiracyjną i został żołnierzem Polskiego Państwa Podziemnego. Najpierw działał w ramach Służby Zwycięstwu Polski, a następnie w Związku Walki Zbrojnej i w – jej następczyni – Armii Krajowej.
W 1942 roku ukończył szkolenie w zakresie łączności. Kursował do Warszawy jako łącznik między Komendą Okręgu Wileńskiego a Komendą Główną AK w Warszawie, kilkukrotnie transportując sprzęt radiowy i tabele szyfrów dla konspiracji. W czasie tej działalności był dwukrotnie aresztowany.
Nie przerwał działalności i kontynuował pracę konspiracyjną. 17 lipca 1944 roku był aresztowany przez NKWD. W czasie pierwszej próby ucieczki został ranny. Udało mu się uciec za drugim razem. Po tym wydarzeniu podjęto decyzję o służbowym przeniesieniu do Warszawy, gdzie wziął udział w powstaniu. Współtworzył bazę łączności w mieście.
Po upadku powstania na Pradze utworzył komórkę łączności Wileńskiego Okręgu AK. Od czerwca 1945 roku pełnił obowiązki szefa Oddziału V Komendy Okręgu AK OW. Później działał w ramach Ośrodka Mobilizacyjnego Wileńskiego Okręgu AK, utworzonego przez podpułkownika Antoniego Olechnowicza „Pohoreckiego”. Był jego głównym łącznikiem na terenie Polski centralnej. Kilkakrotnie wyjeżdżał do Niemiec, Francji i Włoch, przewożąc informacje z kraju i przywożąc fundusze oraz rozkazy dotyczące dalszej działalności niepodległościowej. W latach 1947–1948 zorganizował siatkę wywiadowczą, działającą – pod kryptonimem „Krzysztof”.
28 czerwca 1948 r. został aresztowany podczas ogólnopolskiej, szeroko zakrojonej akcji Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego o kryptonimie „Akcja X”, która miała na celu rozbicie siatki Wileńskiego Okręgu AK. W trakcie rozprawy sądowej powiedział: „Jeśli chodzi o pobudki mego działania, to kierowała mną przysięga złożona AK”.
14 listopada 1949 roku został skazany na karę śmierci. Por. Edmund Bukowski został stracony 13 kwietnia 1950 r. w więzieniu mokotowskim przy ul. Rakowieckiej w Warszawie. Jego zwłoki zostały przez organa bezpieczeństwa publicznego potajemnie pogrzebane na tzw. „Łączce” na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
Był wielokrotnie odznaczony, m.in. dwukrotnie Krzyżem Walecznych, czterokrotnie Krzyżem Armii Krajowej, czterokrotnie Medalem Wojska. W 2017 postanowieniem prezydenta RP Andrzeja Dudy został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej.
Bukowski Edmund, pseudonim „Edmund”, porucznik
Por. Edmund Bukowski pseudonim „Edmund” - walczył w kampanii wrześniowej i we Francji. W Anglii wstąpił do Cichociemnych. W nocy z 16 na 17 września 1943 roku przedostał się do Polski, by prowadzić działalność konspiracyjną.
Edmund Zygmunt Bukowski ps. „Edmund” urodził się 11 kwietnia 1918 w majątku Pustoszka w powiecie Nowa Wilejka. Po ukończeniu szkoły powszechnej uczył się w Gimnazjum oo. Jezuitów w Wilnie. W 1937 roku zdał maturę i rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie.
We wrześniu 1939 roku zgłosił się do wojska, ale nie został przyjęty ze względu na brak broni. Jesienią 1939 roku, zaangażował się w działalność konspiracyjną i został żołnierzem Polskiego Państwa Podziemnego. Najpierw działał w ramach Służby Zwycięstwu Polski, a następnie w Związku Walki Zbrojnej i w – jej następczyni – Armii Krajowej.
W 1942 roku ukończył szkolenie w zakresie łączności. Kursował do Warszawy jako łącznik między Komendą Okręgu Wileńskiego a Komendą Główną AK w Warszawie, kilkukrotnie transportując sprzęt radiowy i tabele szyfrów dla konspiracji. W czasie tej działalności był dwukrotnie aresztowany.
Nie przerwał działalności i kontynuował pracę konspiracyjną. 17 lipca 1944 roku był aresztowany przez NKWD. W czasie pierwszej próby ucieczki został ranny. Udało mu się uciec za drugim razem. Po tym wydarzeniu podjęto decyzję o służbowym przeniesieniu do Warszawy, gdzie wziął udział w powstaniu. Współtworzył bazę łączności w mieście.
Po upadku powstania na Pradze utworzył komórkę łączności Wileńskiego Okręgu AK. Od czerwca 1945 roku pełnił obowiązki szefa Oddziału V Komendy Okręgu AK OW. Później działał w ramach Ośrodka Mobilizacyjnego Wileńskiego Okręgu AK, utworzonego przez podpułkownika Antoniego Olechnowicza „Pohoreckiego”. Był jego głównym łącznikiem na terenie Polski centralnej. Kilkakrotnie wyjeżdżał do Niemiec, Francji i Włoch, przewożąc informacje z kraju i przywożąc fundusze oraz rozkazy dotyczące dalszej działalności niepodległościowej. W latach 1947–1948 zorganizował siatkę wywiadowczą, działającą – pod kryptonimem „Krzysztof”.
28 czerwca 1948 r. został aresztowany podczas ogólnopolskiej, szeroko zakrojonej akcji Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego o kryptonimie „Akcja X”, która miała na celu rozbicie siatki Wileńskiego Okręgu AK. W trakcie rozprawy sądowej powiedział: „Jeśli chodzi o pobudki mego działania, to kierowała mną przysięga złożona AK”.
14 listopada 1949 roku został skazany na karę śmierci. Por. Edmund Bukowski został stracony 13 kwietnia 1950 r. w więzieniu mokotowskim przy ul. Rakowieckiej w Warszawie. Jego zwłoki zostały przez organa bezpieczeństwa publicznego potajemnie pogrzebane na tzw. „Łączce” na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
Był wielokrotnie odznaczony, m.in. dwukrotnie Krzyżem Walecznych, czterokrotnie Krzyżem Armii Krajowej, czterokrotnie Medalem Wojska. W 2017 postanowieniem prezydenta RP Andrzeja Dudy został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej.
Laureat Sygnetu Niepodległości festiwalu NNW w 2018 roku. Nagrodę odebrał syn, Krzysztof Bukowski:
Osobiście Taty nie poznałem. Kiedy został aresztowany miałem kilka miesięcy. W protokole dotyczącym procesu Ojca, w którym został skazany na karę śmierci, odnotowano, że na pytanie, czy oskarżony przyznaje się do winy odpowiedział, że do czynów się przyznaje, ale do winy oczywiście nie. Został odnaleziony na słynnej „Łączce” po 62 latach, jako jeden z pierwszych…
Bulc Andrzej
Andrzej Bulc urodził się 11 listopada 1951 roku w Przasnyszu. Jest absolwentem Policealnego Studium Budownictwa Okrętowego w Gdańsku. W latach 1973–1979 pracował jako elektryk, następnie kontroler jakości w Zakładach Okrętowych Urządzeń Elektrycznych i Automatyki Elmor w Gdańsku, a w latach 1980–1981 jako laborant w Biurze Badawczym ds. Jakości Stowarzyszenia Elektryków Polskich w Warszawie. W latach 1978–1980 był członkiem Komitetu Założycielskiego Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża oraz redakcji pisma WZZ „Robotnik Wybrzeża”. Od września 1980 r. działał w „Solidarności”, był przewodniczącym Komisji Zakładowej. Był również organizatorem Wszechnicy Robotniczej „Solidarności” przy Zarządzie Regionu Mazowsze. 13 grudnia 1981 r. został internowany w Ośrodku Odosobnienia w Warszawie-Białołęce. Na wolność wyszedł 21 lipca 1982. W latach 1989–2005 przebywał w Stanach Zjednoczonych, po czym powrócił do kraju. Obecnie mieszka w Warszawie.
Opracowano na podstawie Encyklopedii Solidarności oraz innych źródeł historycznych.
Burak Marek
Marek Burak urodził się 14 kwietnia 1955 roku we Wrocławiu. W 1983 r. został absolwentem Instytutu Filozofii Uniwersytetu Wrocławskiego. W latach 1976-1980 był współpracownikiem KOR/ KSS KOR, kolporterem wydawnictw niezależnych, m.in. „Biuletynu Informacyjnego” KOR, „Robotnika”. 13 grudnia 1977 stał się współzałożycielem, następnie rzecznikiem wrocławskiego Studenckiego Komitetu Solidarności. Wielokrotnie represjonowany. Od 1977 r. był współredaktorem, drukarzem i kolporterem niezależnego pisma SKS „Podaj Dalej”, zaś w marcu 1980 r. uczestniczył w akcji bojkotu wyborów do Sejmu PRL. W sierpniu 1980 r. został zatrzymany przed filią Stoczni Szczecińskiej w Świnoujściu. W październiku 1980 współzakładał Niezależne Zrzeszenie Studentów na UWr; w lutym 1981 r. uczestniczył w strajku studenckim na UWr, gdzie był członkiem Komitetu Strajkowego. 13 grudnia 1981 r. został internowany w Ośrodku Odosobnienia w Grodkowie, i zwolniony 5 lipca 1982 r. Po wyjściu działał w ramach Regionalnego Komitetu Strajkowego „Solidarność” Dolny Śląsk. Był drukarzem i kolporterem niezależnych wydawnictw, autorem tekstów w podziemnym piśmie „Z dnia na dzień”. 2 listopada 1982 r. ponownie został internowany w Ośrodku Odosobnienia w Strzelinie i zwolniony 10 grudnia 1982 r. W 1984 r. współzakładał powołanie Ruchu Społecznego Solidarność. W 1986 był współzałożycielem, drukarzem i redaktorem podziemnego pisma „Nowa Republika”. W 1988 r. był współtwórcą powołania Centrum Demokratycznego. Od 1990 r. działał w Porozumieniu Centrum.
Opracowano na podstawie Encyklopedii Solidarności oraz innych źródeł historycznych.
[display-posts]