22 lutego obchodzony jest Dzień Braterstwa. Warto przypomnieć, jakie były początki harcerstwa w Polsce. A zdecydował o tym przypadek i …kara za złe zachowanie. Jak mawiał twórca polskiego harcerstwa Andrzej Małkowski – Harcerstwo to nie tylko skauting, ale również niepodległość.
22 lutego to dzień upamiętniający urodziny Roberta i Olave Baden-Powell. To dzięki parze Naczelnych Skautów ludzie z całego globu od ponad stu lat nawiązują ze sobą i ze światem skautowe więzi.
O początkach harcerstwa w Polsce zadecydował przypadek i kara za złe zachowanie. A główną rolę grał w tym wszystkim jeden człowiek – Andrzej Małkowski, propagator i instruktor skautingu, jeden z twórców harcerstwa w Polsce a także żołnierz Legionów Polskich i Armii Polskiej we Francji. To on 22 maja 1911 r. wydał rozkaz powołujący pierwsze cztery lwowskie drużyny harcerskie: im. Tadeusza Kościuszki, im. Jana Karola Chodkiewicza, im. Szymona Mohorta oraz im. Emilii Plater, będąca drużyną dziewczęcą. Data ta uznawana jest za moment powstania polskiego harcerstwa.
Idee skautowego wychowania młodzieży, wypracowane przez brytyjskiego gen. Roberta Baden-Powella na przełomie XIX i XX wieku dotarły na ziemie polskie. Złożoność ówczesnej sytuacji geopolitycznej wpłynęła na odmienność polskiego ruchu skautowego. Trafiły one na podatny grunt w Galicji, gdzie dość swobodnie mogły działać liczne środowiska patriotyczne. Jednak należy podkreślić, że drużyny na wzór skautowy powstawały bardzo szybko pod wszystkimi zaborami.
Harcerstwo to skauting plus niepodległość
O powstaniu harcerstwa w Polsce miał zdecydować też przypadek. Jesienią 1909 r. Małkowski, jako elew Armii Polskiej, za dwukrotne spóźnienie na zajęcia otrzymał karę – przetłumaczenie podręcznika twórcy skautingu Roberta Baden-Powella „Scouting for Boys” („Skauting dla chłopców”). To właśnie po tej lekturze Małkowski miał się stać entuzjastą skautingu i orędownikiem zaadaptowania go na gruncie polskim. Małkowski dostrzegł w książce Baden-Powella szansę dla polskiej młodzieży, która pragnęła ofiarować swój zapał zniewolonej ojczyźnie. Zrozumiał także, że zalecenia Anglika należy dostosować do polskich realiów i tradycji.
W liście do Baden-Powella pisał: „Nie możemy zaakceptować zasady lojalności wobec monarchy, ponieważ my Polacy, go nie mamy. Byliśmy więc zmuszeni zastąpić tę lojalność, lojalnością wobec naszego najświętszego narodowego pojęcia Ojczyzny”.
20 marca 1911 r. rozpoczęto we Lwowie pierwszy kurs skautowy. Wykłady na podstawie podręcznika Baden-Powella, prowadzone głównie przez Małkowskiego, gromadziły około 200 osób obojga płci. Dwa miesiące później lwowski skauting otrzymał ramy organizacyjne, a Małkowski zyskał miano „ojca polskiego harcerstwa”. Niebawem ukazał się jego podręcznik pt. „Scouting jako system wychowania młodzieży”.
Źródło:IPN, Wikimedia Commons.