20 lat temu – 11 lutego 2004 roku, w Tampie na Florydzie zmarł płk Ryszard Kukliński ps. “Jack Strong” – w PRL oficer Sztabu Generalnego LWP, uczestnik wojny w Wietnamie i, co ciekawe – jeden z najbliższych współpracowników Jaruzelskiego i Kiszczaka.
W obliczu wdrażania sowieckiej doktryny wojennej, chcąc zapobiec wybuchowi III wojny światowej Kukliński przekazał CIA informacje o planach Układu Warszawskiego oraz przygotowaniach do wprowadzenia stanu wojennego w Polsce wraz z planem tej operacji.
W ciągu wieloletniej współpracy z CIA Kukliński przekazał wiele cennych informacji, m.in. na temat uzbrojenia i planów budowy schronów dla dowództwa Układu Warszawskiego, a nade wszystko ostrzegł Zachód przed przygotowywaną przez marszałka Kulikowa inwazją na Polskę w 1980 roku. Kukliński mówił o niej przed polskimi prokuratorami, ale czy faktycznie armia radziecka szykowała uderzenie na Polskę z powodu Solidarności, do dziś pozostaje wielką niewiadomą. Super szpieg wykradł jeszcze plany wprowadzenia stanu wojennego. O nadchodzącym w Polsce kryzysie Amerykanie poinformowali papieża Jana Pawła II.
W ciągu dziewięciu lat przekazał Amerykanom około 40 tys. stron dokumentów dotyczących PRL, ZSRS i UW. Nie pobierał od Amerykanów żadnych honorariów.
W ostatniej chwili przed rozpoznaniem przez służby wywiadowcze PRL udało mu się dzięki pomocy agentów wywiadów zachodnich opuścić wraz z żoną i dwoma synami nasz kraj. Operację wywiezienia Kuklińskich za granicę koordynowała komórka CIA działająca w Ambasadzie USA w Warszawie. 11 listopada 1981 r. pułkownik i jego rodzina szczęśliwie wylądowali w USA.
Kukliński – zdrajca czy bohater?
W związku ze zniknięciem Kuklińskiego wszczęto sprawę operacyjnego rozpoznania „Renegat”. W 1984 r. Wojskowy Sąd Okręgowy w Warszawie skazał Kuklińskiego zaocznie za „dezercję i zdradę” na karę śmierci i zarekwirował jego mienie. W późniejszych latach ego dwóch synów zginęło na emigracji w tajemniczych okolicznościach. Zapłacił więc za swoje bohaterstwo wysoką cenę.
Kukliński znajdzie właściwe miejsce w historii. Bardzo mocno w to wierzę. Będzie fascynował historyków i publicystów, wszystkich ludzi, będzie się o nim dyskutować przyszłości i w końcu zostanie powszechnie uznany za bohatera. Jestem przekonany, że w dłuższej perspektywie – zwycięży
– powiedział Jan Nowak-Jeziorański, legendarny emisariusz Podziemnego Państwa Polskiego i wieloletni dyrektor Rozgłosni Polskiej Radia Wolna Europa.
W 1995 r. wyrok z 1984 roku oficjalnie umorzono, a płk Ryszarda Kuklińskiego określono mianem „pierwszego polskiego oficera w NATO”.
Kukliński został pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie. W 2016 r. awansowany pośmiertnie na generała.
Kukliński jako pierwszy cudzoziemiec został uhonorowany wysokim odznaczeniem CIA – Distinguished Intelligence Medal.
Czy film “Jack Strong” opowiada prawdziwą historię Kuklińskiego?
Choć fabuła filmu w reżyserii Władysława Pasikowskiego “Jack Strong” odbiega w wielu miejscach od wydarzeń faktycznych, to film w dużym stopniu przybliża problematykę i postać Kuklińskiego, szczególnie dla młodego pokolenia Polaków, które niestety często w szkołach uczyło się o Ryszardzie Kuklińskim jako o “zdrajcy narodu polskiego” określając go tak tylko i wyłącznie z punktu niedochowania przysięgi wojskowej składanej przecież także przed sowieckim mocodawcom.
Kim był Ryszard Kukliński?
Ryszard Kukliński urodził się 30 czerwca 1930 r. w Warszawie. W 1946 r. wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej, a rok później do Oficerskiej Szkoły Piechoty nr 1 we Wrocławiu. Ukończył ją w 1950 r. w stopniu chorążego. Pierwsze 10 lat służby spędził na przemian w jednostkach liniowych. W kolejnych latach regularnie dokształcał się, szybko awansował – od podporucznika w 1951 r. do stopnia kapitana w 1955 r.
W 1962 r. nawiązał współpracę agenturalną z Wojskową Służbą Wewnętrzną. Długo uchodził za zaufanego człowieka gen. Wojciecha Jaruzelskiego, gen. Czesława Kiszczaka oraz sowieckich generałów. W 1964 r. ukończył studia w Akademii Sztabu Generalnego w Rembertowie. Rok wcześniej uzyskał stopień majora. Po ukończeniu studiów Kukliński rozpoczął pracę w Sztabie Generalnym WP.
Uczestniczył w planowaniu szkoleń operacyjnych dla kadry dowódczej, opracowywaniu gier wojennych i przygotowywaniu wielkich manewrów. W efekcie czego nawiązał liczne kontakty z generałami armii PRL, ZSRS, NRD i CSRS. Rok później wziął udział w ćwiczeniach „Zima 1964”, podczas których zaprezentowano wyrzutnie rakiet z głowicami jądrowymi. Znajdowały się one w bazach sowieckich na terenie PRL. W latach 1967–1968 pełnił służbę w Międzynarodowej Komisji Nadzoru i Kontroli w Wietnamie. Po powrocie do Polski przygotowywał m.in. ćwiczenia i plany inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację.
W 1972 r. został awansowany do stopnia pułkownika.Jako oficer Zarządu I Sztabu Generalnego poznał wiele tajemnic Ludowego Wojska Polskiego i Układu Warszawskiego, w tym plany wojny napastniczej Układu Warszawskiego przeciwko Zachodowi.
11 sierpnia 1972 r., podczas rejsu do Holandii, Kukliński po raz pierwszy nawiązał kontakt z Amerykanami. Do rozmowy werbunkowej doszło 18 sierpnia w Hadze. Z początkiem następnego roku amerykańscy „wojskowi” ujawnili swoją rzeczywistą afiliację (CIA) i zaproponowali Kuklińskiemu agenturalny pseudonim „Jack Strong”. Operacja pozyskania „Jacka Stronga” dla CIA uzyskała w 1973 r. kryptonim „Seagull” (z ang. „Mewa”). Dostęp do przekazywanych przez Kuklińskiego informacji mieli prezydent USA i sześciu jego najbliższych współpracowników, nie licząc kilku zaangażowanych w operację pracowników CIA.
Ryszard Kukliński zmarł 11 lutego 2004 r. w wojskowy szpitalu w Tampa na Florydzie. Urna z prochami pułkownika została 19 czerwca złożona w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.
Źródło: Festiwal NNW, IPN, dzieje.pl, piotrsamoloewicz.pl, niezależna.pl.
Jedyne na świecie Muzeum Zimnej Wojny z pamiątkami generała Ryszarda Kuklińskiego