Polska Agencja Prasowa podsumowała rok 2023 w kulturze i upamiętnianiu historii. Jednymi z odnotowanych wydarzeń były m.in. nagrodzenie rzeźbiarza Jerzego Kaliny Platynowym Opornikiem za całokształt twórczości podczas gali zamknięcia 15. Festiwalu Filmowego Niepokorni, Niezłomni, Wyklęci oraz pośmiertne uhonorowanie Drzwiami do Wolności Festiwalu NNW pisarza i scenarzysty Marka Nowakowskiego. Na stałe do kalendarza kulturalnego wpisał się Międzynarodowy Festiwal Filmowy NNW, który miał w 2023 roku swoją 15. jubileuszową edycję.
Przedstawiamy podsumowanie 2023 roku i wydarzeń w Polsce i na świecie wg. Polskiej Agencji Prasowej.
STYCZEŃ
10.01 – W Gdyni odsłonięto Pomnik Obrońców Polskiego Wybrzeża poległych w walce z Niemcami w 1939 r.
22.01 – Prezydenci Polski i Litwy – Andrzej Duda i Gitanas Nauseda – wzięli udział w uroczystościach z okazji 160. rocznicy Powstania Styczniowego.
LUTY
8.02 – Andrzej Poczobut, dziennikarz, działacz mniejszości polskiej na Białorusi, został skazany przez sąd obwodowy w Grodnie na 8 lat więzienia w kolonii karnej o zaostrzonym rygorze.
23.02 – W Teatrze Wielkim – Operze Narodowej w przededniu rocznicy napaści Rosji na Ukrainę odbył się, zorganizowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Teatr Wielki – Operę Narodową, koncert “Solidarni z Ukrainą”. Na największej polskiej scenie operowej wystąpiły Chór i Orkiestra Teatru Wielkiego – Opery Narodowej pod dyrekcją muzyczną Michała Klauzy oraz Młodzieżowa Orkiestra Akademicka (MASO) z Charkowa “Słobożański” pod dyrekcją Jurka Dybała.
25.02 – Film “Adamant” Nicolasa Philiberta otrzymał Złotego Niedźwiedzia na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie.
MARZEC
1.03 – Wręczono nagrody 3. Festiwalu Kultury Narodowej “Pamięć i Tożsamość”. Złote Ryngrafy przyznano m.in. twórcom: serialu “Korona Królów. Jagiellonowie, filmu dokumentalnego “Gra o koronę”, cyklu programów “Wędrowiec Polski” i spektaklu “Komedianci, czyli Konrad nie żyje”. Platynowy Ryngraf trafił do reżysera filmu “Filip” Michała Kwiecińskiego.
12.03 – Odbyła się 95. ceremonia wręczenia Oscarów – film “Wszystko wszędzie naraz” zdobył siedem nagród, w tym dla najlepszej aktorki, najlepszego aktora drugoplanowego, najlepszego scenariusza oryginalnego, najlepszego reżysera i najlepszego filmu.
17.03 – Dokonano dziewięciu nowych wpisów na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego – trafiły na nią m.in. tradycja wyplatania koszy “wikowych” w gminie Ciężkowice, wyplatanie z korzeni świerkowych w Beskidzie Śląskim, zwyczaje górnicze związane z kultem św. Kingi i św. Barbary, bobowska koronka klockowa, plecionkarstwo oraz zielarstwo i ziołolecznictwo na Śląsku Opolskim, tradycje hafciarskie w Dobrzeniu Wielkim.
22.03 – Nagrodę Literacką Skrzydła Dedala przyznawaną przez Bibliotekę Narodową wręczono Piotrowi Wierzbickiemu pisarzowi, eseiście i publicyście.
27.03 – Powołano nową instytucje kultury – Teatr Klasyki Polskiej.
KWIECIEŃ
7.04 – W wieku 103 lat zmarł w Boynton Beach Benjamin Ferencz, amerykański prawnik węgierskiego pochodzenia, ostatni żyjący oskarżyciel w procesach norymberskich.
18.04 – W przeddzień 80. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim w ogrodzie dawnego Szpitala Bersohnów i Baumanów w Warszawie wkopano kapsułę czasu. Znalazły się w niej m.in.: akt powołania MGW oraz aktualny statut, pierwsze szkice architektoniczne budynku przyszłego Muzeum, pendrive z nagraniami osób, które odegrały istotną rolę w rozwoju Muzeum, przesłanie od Rady Muzeum, a także pamiątki od darczyńców oraz gości specjalnych.
MAJ
10.05 – Z inicjatywy samorządowców, popartej wnioskiem Ministra Rozwoju i Technologii, Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej działająca przy Głównym Geodecie Kraju zaleciła dla miasta Kaliningrad stosowanie wyłącznie polskiej nazwy Królewiec, a dla obwodu kaliningradzkiego, obwód królewiecki. “Nie chcemy w Polsce rusyfikacji i dlatego podjęliśmy decyzję o zmianie nazywania w naszym rodzimym języku Kaliningradu i obwody kaliningradzkiego. Nazewnictwu nam narzuconemu i sztucznemu, które nie jest związane z naszą historią. Fakt nazwania dużego miasta położonego blisko naszej granicy imieniem M.I. Kalinina, czyli zbrodniarza współodpowiedzialnego m.in. za wydanie decyzji o masowym wymordowaniu polskich oficerów w Katyniu w 1940 r., budzi w Polakach negatywne emocje” – wyjaśnił minister rozwoju i technologii Waldemar Buda.
15.05 – Wmurowano kamień węgielny pod budowę siedziby Instytutu Pileckiego przy ul. Siennej w Warszawie.
18.05 – Film “Apolonia, Apolonia” otrzymał Grand Prix 20. Festiwalu Filmów Dokumentalnych Millennium Docs Against Gravity.
CZERWIEC
19.06 – Laureatami Wielkich Nagród Festiwalu “Dwa Teatry – Zamość 2023” zostali Zofia Kucówna i Krzysztof Wakuliński.
27.06 – Film “Anatomia upadku” Justine Triet został uhonorowany Złotą Palmą 76. festiwalu w Cannes. Grand Prix otrzymała brytyjsko-polska koprodukcja “Strefa interesów” Jonathana Glazera.
LIPIEC
14.07 – W wieku 109 lat zmarł pułkownik WP w stanie spoczynku Kazimierz Klimczak będący do momentu śmierci najstarszym żyjącym mężczyzną w Polsce oraz najstarszym żyjącym powstańcem warszawskim.
29.07 – Sejm ustanowił patronów roku 2024. Zostali nimi: pisarz Marek Hłasko, arcybiskup Antoni Baraniak, dyktator powstania styczniowego Romuald Traugutt, polityk Wincenty Witos, rodzina Ulmów, poeta Kazimierz Wierzyński, pisarz Melchior Wańkowicz oraz polityk i pisarz pułkownik Zygmunt Miłkowski.
SIERPIEŃ
4.08 – Na Cmentarzu Powstańców Warszawy odbył się pogrzeb dziewięciu ofiar powstania warszawskiego, których szczątki wydobyto w trakcie prac archeologicznych przy ul. Koźmińskiej 7, na terenie Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci Słabowidzących nr 8 na Czerniakowie.
4.08 – Aktor, reżyser i pedagog Krzysztof Globisz otrzymał nagrodę “Człowieka Słowa” podczas 9. Festiwalu Stolica Języka Polskiego w Szczebrzeszynie.
6.08 – Prezydent Andrzej Duda odznaczył pośmiertnie ks. Franciszka Blachnickiego Orderem Orła Białego.
6.08 – Złotym Yorickiem 27. Festiwalu Szekspirowskiego w Gdańsku spektakl “Romeo i Julia” Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie.
13.08 – W Cytadeli Warszawskiej odbyła się uroczystość otwarcia nowej siedziby Muzeum Wojska Polskiego.
WRZESIEŃ
9.09 – Lekturą 12. Narodowego Czytania było “Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej.
9.09 – Film “Biedne istoty” Yorgosa Lanthimosa otrzymał Złotego Lwa 80. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Wenecji.
10.09 – W Markowej koło Łańcuta odbyła się msza beatyfikacyjna Józefa i Wiktorii Ulmów oraz ich siedmiorga dzieci zamordowanych przez okupantów niemieckich podczas II wojny światowej. Po raz pierwszy w historii wśród beatyfikowanych było również nienarodzone dziecko. Nabożeństwu przewodniczył wysłannik papieża Franciszka, prefekt Dykasterii Spraw Kanonizacyjnych kard. Marcello Semeraro. W uroczystości uczestniczyli m.in. prezydent Andrzej Duda z małżonką Agatą Kornhauser-Dudą oraz premier RP Mateusz Morawiecki.
23.09 – Film “Kos” Pawła Maślony został nagrodzony Złotymi Lwami 48. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni.
29.09 – W Warszawie rozpoczął się trzydniowy Festiwal Otwarcia Muzeum Historii Polski – działającego od tego dnia w nowej siedzibie na terenie Cytadeli.
30.09 – Jerzy Kalina otrzymał Platynowy Opornik za całokształt twórczości podczas gali zamknięcia 15. Festiwalu Filmowego Niepokorni, Niezłomni, Wyklęci.
PAŹDZIERNIK
2.10 – Nagroda Literacka NIKE została przyznana Zycie Rudzkiej za powieść “Ten się śmieje, kto ma zęby”.
5.10 – Laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury został Norweg Jon Fosse.
12.10 – Projekt pracowni WXCA GROUP sp. z o.o. został zwycięzcą konkursu architektoniczno-urbanistycznego na opracowanie koncepcji odbudowy Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz trzech kamienic przy ul. Królewskiej w Warszawie wraz z zagospodarowaniem terenu.
19.10 – W Toruniu otwarto siedzibę Muzeum “Pamięć i Tożsamość” im. św. Jana Pawła II. “To miejsce wyjątkowe, którego głównym celem jest przedstawienie dziejów państwa polskiego – od chrześcijańskich początków po współczesność – widzianych poprzez pryzmat aksjologii św. Jana Pawła II – największego Polaka w dziejach” – powiedział minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński.
LISTOPAD
2.11 – Odbyła się premiera utworu “Now and Then” zespołu The Beatles, nagranego częściowo w 1977 roku przez Johna Lennona.
1O.11 – Nagrodę Literacką im. Józefa Mackiewicza otrzymał Rafał Wojasiński za książkę “Tefil”.
11.11 – Z okazji obchodów Narodowego Święta Niepodległości, prezydent Andrzej Duda odznaczył Jerzego Kalinę Orderem Orła Białego.
18.11 – Operator i reżyser filmu “The New Boy” Warwick Thornton zdobył Złotą Żabę w konkursie głównym 31. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego EnergaCamerimage w Toruniu.
28.11 – Pisarz Marek Nowakowski został pośmiertnie uhonorowany Drzwiami do Wolności Festiwalu Filmowego Niepokorni, Niezłomni, Wyklęci.
GRUDZIEŃ
5.12 – Polonez, tradycyjny polski taniec narodowy, został wpisany na Listę Reprezentatywną Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości UNESCO.
5.12 – Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku otrzymało Nagrodę EMYA (European Museum of the Year Award) – prestiżowy tytuł Europejskiego Muzeum Roku 2024.
15.12 – Mieszkający w Polsce rosyjski reżyser teatralny Iwan Wyrypajew został przez sąd w Moskwie zaocznie skazany na 8 lat więzienia za rozpowszechnianie “nieprawdziwych informacji” o rosyjskiej armii.
Źródło: Radio Opole, PAP, MKiDN.