Na terenie cmentarza pw. św. Wojciecha w Łodzi zespół Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN odnalazł szczątki nastolatka – więźnia niemieckiego obozu dla dzieci i młodzieży przy ul. Przemysłowej. Przeprowadzona analiza historyczna, poprzedzająca poszukiwania wskazuje, że w badanym miejscu pochowano w bezimiennym grobie 17-letniego Zdzisława Kafarskiego, zmarłego 13 kwietnia 1944 r.
Nie ulega wątpliwości, że mówimy o przełomie w badaniu historii ofiar niemieckiego obozu dla dzieci i młodzieży przy ul. Przemysłowej w Łodzi. Przez wiele lat nasz zespół analizował dokumenty archiwalne, porównywał sekwencję ówczesnych pochówków z aktualnym układem cmentarza i przygotowywał prace poszukiwawcze. I oto dziś wyjątkowy dzień – w wytypowanym miejscu odnajdujemy szczątki, które prawdopodobnie należą do poszukiwanego nastolatka, niewinnej ofiary niemieckiego terroru. Głęboko wierzę, że to początek serii kolejnych ekshumacji dzieci i młodzieży zmarłych w nieludzkich warunkach. Niech nasza pamięć o ofiarach znajduje swoje urzeczywistnienie w konkretnym działaniu: odnalezieniu ich, identyfikacji i pochówku, tak jak na to zasługują. Wierzę, że tak się stanie
– mówił podczas prac prof. Krzysztof Szwagrzyk, zastępca Prezesa IPN, dyrektor Biura Poszukiwań i Identyfikacji.
Obóz prewencyjny (izolacyjny) dla młodych Polaków Policji Bezpieczeństwa w Łodzi to jednostka utworzona na obszarze wydzielonym z łódzkiego getta, przeznaczona dla dzieci i młodzieży polskiej od 6 do 16 roku życia. Osadzone w obozie dzieci uznawane były przez Niemców za potomstwo „niebezpiecznych bandytów”, co oznaczało, że ich rodzice lub opiekunowie należeli do ruchu oporu.
Najnowsze szacunki historyków wskazują, że przez obóz przeszło ok. 2-3 tys. polskich dzieci, a liczba jego ofiar sięga ok. 200 osób. Małoletni więźniowie obozu umierali z głodu, chorób i wycieczenia.
W efekcie przeprowadzonych kwerend ustalono zapisy dotyczące pochówku 77 ofiar. Odnalezione szczątki zostały podjęte i zostaną poddane oględzinom antropologicznym oraz identyfikacji genetycznej.
Ten temat wiele razy przybliżał Festiwal Filmowy NNW. “Obozowe dzieci” było honorowane za ich niezłomną postawę. O obozie opowiadano w filmach ( ODEBRANO NAM CAŁE DZIECIŃSTWO – reż. Łukasz Bindek), reportażach (nagrodzony w 2021 roku reportaż “Prawda za podwójnym murem” Jakuba Tarki”), wideoklipach ( Teledysk Bastiego), podczas paneli dyskusyjnych.
W czasie 15. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego NNW, który odbędzie się w Gdyni w dniach 27-30 września 2023 roku pokazany zostanie m.in. w Konkursie Dokument Polski film pt. “To się nie kończy… Historia dzieci z obozu na Przemysłowej”, reż. Mateusz Winkiel. Film jest produkcją Muzeum Dzieci Polskich – ofiar totalitaryzmu.
Byli więźniowie dziecięcego obozu „na Przemysłowej” w Łodzi – Kazimierz Gabrysiak i Jerzy Jeżewicz – opowiedzieli swoją historię na X Festiwalu Filmowych Niepokorni Niezłomni Wyklęci. Szczegóły w załączonym artykule.
Źródło: IPN.