110 lat temu urodził się Władysław Siła-Nowicki – obrońca w procesach członków AK, WiN, KOR, “Solidarności”

przez Monika Tarka-Kilen

Władysław Siła-Nowicki urodził się 22 czerwca 1913 roku. W 1935 został absolwentem Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Po studiach rozpoczął aplikację adwokacką pracując jednocześnie w Departamencie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (1936-1939).

Od jesieni 1939 r. był w konspiracji. Najpierw jako oficer Służby Zwycięstwu Polski a potem sukcesywnie: Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej – dowódca drużyny. Równocześnie aktywnie działał w podziemnym Stronnictwie Pracy.

W lipcu 1944 dostaje przydział do obwodu “Radwan” (Śródmieście) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej – Kedyw Okręgu Warszawskiego AK – Oddział Dywersji Bojowej “DB-3″ (Kedyw-3”), od lipca 1944 r. przemianowany na pluton 1147. W czasie Powstania Warszawskiego walczył na Śródmieściu. Po upadku powstania wydostał się z Warszawy wraz z ludnością cywilną i od razu powrócił do działalności podziemnej.

Od 1945 r. w Zrzeszeniu “Wolność i Niezawisłość” w Lublinie, gdzie w latach 1945-1946 był także wiceprezesem Zarządu Wojewódzkiego Stronnictwa Pracy.

Został aresztowany wraz z podkomendnymi 16 września 1947 w Nysie, podczas próby ucieczki na Zachód. W czasie śledztwa torturowany. Podczas niejawnej rozprawy 3 listopada 1948 w Wojskowym Sądzie Rejonowym w Warszawie, oprócz Władysława Siły-Nowickiego i mjr. Hieronima Dekutowskiego, na ławie oskarżonych zasiedli ich podkomendni: kpt. Stanisław Łukasik ps. “Ryś”, por. Jerzy Miatkowski ps. “Zawada” – adiutant, por. Roman Groński ps. “Żbik”, por. Edmund Tudruj ps. “Mundek”, por. Tadeusz Pelak ps. “Junak”, por. Arkadiusz Wasilewski ps. “Biały”. Wszyscy oskarżeni dla poniżenia przebrani byli w mundury Wehrmachtu. Zostali skazani na karę śmierci przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie.

Siła – Nowicki trafił do “celi śmierci”, w której przebywało ponad sto osób. Na przełomie stycznia i lutego 1949 podjęli oni próbę ucieczki – postanowili wywiercić dziurę w suficie i przez strych dostać się na dach jednopiętrowych zabudowań gospodarczych, a stamtąd zjechać na powiązanych prześcieradłach i zeskoczyć na chodnik przy ulicy Rakowieckiej. Kiedy do zrealizowania planu zostało ledwie kilkanaście dni, jeden z więźniów kryminalnych uznał, że akcja jest zbyt ryzykowna i wsypał uciekinierów, licząc na złagodzenie wyroku.

Władysław Siła-Nowicki i Hieronim Dekutowski trafili na kilka dni do karceru, gdzie siedzieli nago, skuci w kajdany. Bolesław Bierut dzięki wstawiennictwu spowinowaconej z rodziną Nowickich Aldony Dzierżyńskiej, siostry Feliksa Dzierżyńskiego (dwaj bracia Dzierżyńskiego ożenili się z dwiema siostrami ojca Władysława Siły-Nowickiego), zamienił mu wyrok na dożywocie. Na pozostałych współoskarżonych w sprawie wykonano w dniu 7 marca 1949 wyroki śmierci w warszawskim więzieniu mokotowskim. Karę dożywocia odbywał w wiezieniach w: Warszawie, Rawiczu, Wronkach i Strzelcach Opolskich.

Z więzienia wyszedł w wyniku amnestii 1 grudnia 1956. W 1957 został zrehabilitowany. Po odzyskaniu wolności był obrońcą w licznych procesach rehabilitacyjnych żołnierzy AK i WiN. Od 1961 działał w warszawskim Klubie Inteligencji Katolickiej. Był doradcą prawnym Episkopatu Polski, oraz jednym z sygnatariuszy “Listu 59”. Obrońca w procesach politycznych m.in. KOR, KPN a także członków “Solidarności” w okresie stanu wojennego.

Od 1980 był doradcą NSZZ “Solidarność”. Od 1986 był członkiem Rady Konsultacyjnej przy Przewodniczącym Rady Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Wojciechu Jaruzelskim. Na jej forum domagał się wyjaśnienia okoliczności zbrodni katyńskiej.

Wchodził w skład władz Chrześcijańsko-Demokratycznego Stronnictwa Pracy (w latach 1989-1992 prezes), które reaktywował w lutym 1989. Od 6 lutego do 5 kwietnia 1989 brał udział w obradach “Okrągłego Stołu”.

Pracował jako osoba niezależna w Zespole do Spraw Reform Politycznych. Jako kandydat niezależny brał udział w wyborach do Sejmu kontraktowego, przegrywając rywalizację w swoim Okręgu z Jackiem Kuroniem. W wyborach parlamentarnych w 1991 bez powodzenia kandydował do Sejmu z listy Chrześcijańskiej Demokracji.

Zmarł 25 lutego 1994 w Warszawie. Jest pochowany na Powązkach.

W 2006, za wybitne zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce, za osiągnięcia w pracy zawodowej i społecznej, został odznaczony pośmiertnie przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.

Uhonorowany Drzwiami do Wolności Festiwalu NNW w 2021 roku. Nagrodę otrzymała także żona pana mecenasa pani Irena-Siła Nowicka, która wspierała męża w czasie jego całego życia opozycjonisty.

Polecane artykuły

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Akceptuj Czytaj więcej