Zbiory Muzeum Powstania Warszawskiego wzbogaciła kolekcja nieznanych dotąd 59 oryginalnych fotografii z Powstania Warszawskiego. Zdjęcia zostały wykonane przez niemieckiego fotografa. Ukazują powstańcze miasto z innej perspektywy stanowiąc cenny dokument historyczny. Zdjęcia trafiły na aukcję internetowa i gdyby nie szybka reakcja pracowników muzeum mogłyby nigdy nie ujrzeć światła dziennego.
W czasie okupacji Niemcy przebywający w stolicy Polski często fotografowali Warszawę, jednak w trakcie Powstania Warszawskiego zdjęcia wykonywali przeważnie fotoreporterzy z tzw. kompanii propagandowych podporządkowujący się aktualnym wytycznym propagandowym III Rzeszy. Kolekcja nabyta przez Muzeum Powstania Warszawskiego stanowi rzadkość – to fotografie dokumentacyjne, pozbawione ideologicznej wymowy. Dzięki nim możemy śledzić aktywność wybranych oddziałów w walczącej stolicy w 1944 roku.
Zdjęcia pokazują niemieckie stanowiska w różnych miejscach Warszawy – od Pragi, przez Starówkę, po Wolę i Ochotę. Widać na nich przygotowania Niemców do obrony przed sowieckimi oddziałami zbliżającymi się do prawego brzegu Wisły: Wehrmacht obsadzający stanowiska artyleryjskie m.in. w ogrodach Zamku Królewskiego, na moście Gdańskim czy przy ul. 11 Listopada. Intrygują fotografie z torowiska kolejowego, gdzie wysocy funkcjonariusze formacji kolejowych Bahnschutz podpalają składy butelek w skrzynkach.
Kolekcja została zakupiona przy wsparciu Fundacji PGE, od zagranicznego kolekcjonera i sprowadzona do Polski.
Kiedy dowiedzieliśmy się, że na portalach aukcyjnych wystawione zostały niemieckie zdjęcia z Powstania Warszawskiego natychmiast zareagowaliśmy. Udało nam się skontaktować z antykwariuszem, który zgodził się sprzedać cały zbiór Muzeum pod warunkiem, że sfinalizujemy transakcję w ciągu 48h. Dzięki współpracy z PGE mieliśmy możliwość szybkiego zakupu tych cennych zdjęć z Powstania Warszawskiego – powiedział Jan Ołdakowski, dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego, podczas konferencji prasowej, na której zaprezentowano kolekcję
Dla warszawiaków i znawców historii Powstania Warszawskiego ważnymi zdjęciami w kolekcji okażą się trzy fotografie: Zamku Królewskiego uwieczniające etapy jego niszczenia pomiędzy 8 a 12 września 1944 roku. Widać jeszcze skrzydło z wieżą zegarową, które za chwilę również legnie w gruzach. Zabytkowy Zamek został celowo wysadzony w powietrze przez Niemców pod koniec sierpnia 1944 roku. Fotografie ukazują moment, kiedy na Starówce nie ma już ani Powstańców, ani wypędzonych z domów i ruin mieszkańców dzielnicy. W tych ostatnich chwilach Powstania dzielnicę oglądać możemy tylko oczami Niemców przygotowujących się na odparcie Armii Czerwonej zbliżającej się do praskiego brzegu. Wśród fotografii jest także ujęcie pałaców Saskiego i Brühla przy placu Piłsudskiego – obiekty te w kolejnych miesiącach podzielą los Zamku Królewskiego.
Cykl zamykają zdjęcia ludności cywilnej ewakuowanej ulicami Ochoty oraz ujęcia słynnego płotu obok Dulagu 121 w Pruszkowie, obwieszonego karteczkami osób poszukujących swoich bliskich.
Zdjęcia wykonane przez niemieckiego fotografa są wyjątkowe ze względu na ich dokumentacyjny charakter -mówił Ołdakowski – widać na nich prawdziwy obraz zaplecza niemieckiej armii w Warszawie – zmęczenie, rezygnację z regulaminowego wyglądu, prowizoryczność stanowisk wojskowych, w końcu ruiny staromiejskich kościołów i kamienic, powstałych w wyniku własnego ostrzału i bombardowania oraz planowe niszczenie zabytków
Nie wiadomo kto jest autorem zdjęć i na czyje zamówienie powstały. Te i inne wątki ukazane na zdjęciach będą jeszcze przedmiotem prac historyków Muzeum Powstania Warszawskiego. Cała kolekcja zostanie zaprezentowana zwiedzającym 1 sierpnia 2022 roku.