Dzisiaj w wieku 106 lat zmarła w Warszawie mjr Maria Mirecka-Loryś ps. “Marta” – przyjaciółka Festiwalu Filmowego NNW, którego wielokrotnie była honorowym gościem, ostatni raz w zeszłym roku. Wielka Polka, ogromna Patriotka. Ostatnia żyjąca przedwojenna działaczka Młodzieży Wszechpolskiej, oficer Narodowej Organizacji Wojskowej Kobiet i Narodowego Zjednoczenia Wojskowego Kobiet. W czasie II wojny światowej w randze kapitana Komendantka Główna Narodowego Zjednoczenia Wojskowego Kobiet.
Z wielkim smutkiem muszę Was powiadomić, że dzisiaj odeszła od nas Wielka Polka, Maria Mirecka – Loryś. Niestety nie doczekała swoich 107 urodzin. Miałem ten honor znać Panią Marię, wielokrotnie gościć Ją na Festiwalu NNW i odwiedzać. Ostatni raz widzieliśmy się zaledwie kilkanaście dni temu. Pani Mario, dziękujemy! Będziemy pamiętać
– napisał w mediach społecznościowych dyrektor Festiwalu Filmowego NNW Arkadiusz Gołębiewski. Pani Maria aktywnie brała udział w wielu edycjach Festiwalu. Ostatni raz była jego gościem jesienią 2021 roku. Odebrała wtedy nagrodę “Źródło”, którą wręczył pani Marii prof. Jan Żaryn. Pan profesor powiedział wówczas
Ta pani to jest cała II Rzeczpospolita.
Pani Maria, jak zwykle skromna, odbierając nagrodę podziękowała za owacje na stojąco i dodała:
Tyle lat za granicą dla Polski pracowałam, Polska zawsze była dla mnie zawsze najważniejsza. Kiedyś tęskniłam za Polską, a teraz tęsknię za moją chicagowską Polonią, która tak bardzo miłuje swą Ojczyznę.
Maria Mirecka-Loryś była odznaczona m.in. Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski i Krzyżem Walecznych, Drzwiami do Wolności i nagrodą Źródło Międzynarodowego Festiwalu Filmowego NNW.
Zawsze uśmiechnięta, zawsze chętna do rozmowy, nieustannie otoczona młodzieżą, Wielka Patriotka, która w każdym słowie uczyła miłości do Polski i odpowiedzialności za losy ojczyzny i Polaków
– można przeczytać na Facebooku Festiwalu Filmowego NNW.
Kim była mjr Maria Mirecka-Loryś. Biografia
Maria Eleonora Mirecka-Loryś ps. “Marta”. W latach 1939–1945 była działaczką podziemia narodowego, członkiem Narodowej Organizacji Wojskowej, Komendantką Główną Narodowego Zjednoczenia Wojskowego Kobiet. Potem członkiem ZG Związku Polek w Ameryce oraz dyrektorką Krajowego Zarządu Kongresu Polonii Amerykańskiej.
Urodziła się 7 lutego 1916 w Ulanowie. Z rodzicami i siedmiorgiem rodzeństwa do piątego roku życia mieszkała w Ulanowie. W 1921 r. rodzina przeniosła się do Racławic koło Niska. W 1937 ukończyła gimnazjum i podjęła studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Wstąpiła do Związku Akademickiego Młodzież Wszechpolska.
Po wybuchu wojny zaangażowała się w działalność konspiracyjną. Wiosną 1940 została komendantką Narodowej Organizacji Wojskowej Kobiet w powiecie niżańskim, później całego NOWK Okręgu Rzeszowskiego. Równolegle była kierownikiem sekcji kobiecej w Zarządzie Okręgu Rzeszowskiego SN i kurierką Komendy Głównej NOW. Po scaleniu NOW z AK, awansowana na stopień kapitana, kierowała Wojskową Służbą Kobiet w rzeszowskim Podokręgu Armii Krajowej. Wiosną 1945 roku została Komendantką Główną Narodowego Zjednoczenia Wojskowego Kobiet.
Po zakończeniu wojny wznowiła studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim.
1 sierpnia 1945 została aresztowana w Nisku. Na wolność wyszła 1 września tego samego roku na mocy amnestii. Zagrożona ponownym aresztowaniem, w grudniu 1945 opuściła Polskę i z grupą kilkunastu działaczy narodowych dotarła do obozu 2 Korpusu gen. Władysława Andersa pod Ankoną. Tam poznała swego męża, oficera rezerwy, Henryka Lorysia, z którym w październiku 1946 wyemigrowała do Anglii.
W styczniu 1952 z rodziną wyjechała do USA, najpierw do Toledo w stanie Ohio, a w 1954 do Chicago. Tam zaangażowała się w pracę w organizacjach polonijnych. Działała m.in. w Stronnictwie Narodowym, była członkiem ZG Związku Polek w Ameryce oraz Krajowego Zarządu Kongresu Polonii Amerykańskiej.
Przez 32 lata była redaktorem „Głosu Polek”, organu Związku Polek w Ameryce.
Od lat 70. była zaangażowana w pomoc dla Polaków na dawnych Kresach. Współpracowała z polonijnym radiem w Chicago, dla którego nagrywała cotygodniowe felietony z cyklu „Otwarty mikrofon”.
Jest autorką 2. tomu „Historii Związku Polek w Ameryce” (od 1938 do 1958 roku) i książki „Odszukane w pamięci. Zapiski o rodzinie, pracy, przyjaźni”.
W 2014 został zrealizowany film dokumentalny o Marii Mireckiej-Loryś pt. „Szkic do życiorysu” w reż. Ewy Szakalickiej a w 2021 roku film “Boża Przemytniczka”, w którego uroczystym pokazie pani Maria uczestniczyła w 2021 roku podczas Międzynarodowego Festiwalu Filmowego NNW.
W 2016 IPN wydał książkę autorstwa pani Marii pt. „Przede wszystkim Polska. Zapiski amerykańskie z lat 1952–2010”.
Źródło: Encyklopedia Strażników Wolności, Facebook