“Inne historie Polski. Prześwietlenie” to tytuł nowego cyklu podcastów Muzeum Historii Polski, w których Cezary Korycki w rozmowach z prof. dr. hab. Michałem Kopczyńskim z Muzeum Historii Polski przybliżają mniej znane historyczne oblicza codzienności. Tematem audycji nie będą wielkie bitwy i przełomowe wydarzenia historyczne, ale wszystkie na pozór małe rzeczy, które zmieniły bieg historii.
Pierwsza edycja cyklu liczy pięć odcinków emitowanych co piątek, o godzinie 16. Dotychczas ukazały się dwie audycje poświęcone kulturze spożywania alkoholu i zmianom w gospodarce. Podcastu można wysłuchać wysłuchać m.in. na YouTube, Spotify czy w Audiotece.
Rzeczpospolita w kulturze piwa, wina, czy … okowity?
Historycy uwielbiają kreślić linie na mapach, wyznaczać europejskie strefy „kultury wina” tradycyjnie zarezerwowanej dla południowej Europy, „narody piwa” na północy i obszar gdzie najchętniej spożywa się alkohole wysokoprocentowe. Stereotyp rozpowszechniony na świecie głosi, że typowo polskim trunkiem jest wódka. Ile jest w nim prawdy zastanawiają się twórcy podcastu, skoro w kronikach Ibrahima Ibn Jakuba relacjonującego w X w. podróże po naszych ziemiach znajdują się informacje o winnicach rozciągających się na wzgórzach pod piastowskimi grodami.
Od trójpolówki do pracy trzyzmianowej. Gospodarcze zwroty w historii Polski
Dualizm rozwoju gospodarczego Europy sprawił, że to na ziemiach Rzeczypospolitej Obojga Narodów rozwinęła się gospodarka folwarczno-pańszczyźniana i ekstensywne rolnictwo. Choć był taki czas w naszej historii, gdy właśnie produkcja zboża jednym z największych źródeł bogactwa i potęgi Rzeczypospolitej. Wszystko dlatego, że ominęła nas epidemia dżumy a na kontynencie nastąpił skokowy wzrost cen żywności. O tym opowiada podcast “Od trójpolówki…”.
PKB za Jagiellonów. Kiedy w Polsce były lata tłuste, a kiedy chude?
Koniec XVI wieku mógł być okresem w którym przeciętna zamożność mieszkańców Krakowa mogło być na poziomie średniej europejskiej. Może Londyn i Amsterdam były troszkę lepsze, ale tylko trochę
– mówi w tym odcinku podcastu „Prześwietlenie. Inne historie Polski” profesor Michał Kopczyński, który jednocześnie stwierdza, że znane nam dziś wskaźniki rozwoju takie jak PKB są jednak bezużyteczne w dyskusji o gospodarczej historii Polski i Europy. Dysponujemy jednak innymi bazującymi na źródłach archeologicznych i to one pozwalają nam stwierdzić kiedy w dziejach Polaków mieliśmy okresy największej prosperity, a kiedy czasy traumy ekonomicznej.
Nie takie pospolite ruszenie. Jak wojowano w Rzeczypospolitej?
Historia Polski od zawsze kojarzy nam się z nazwiskami wielkich wodzów i datami militarnych zwycięstw. Termin pospolite ruszenie wszedł do polszczyzny, jako synonim powszechnego udziału społeczeństwa w bitwach w obronie Rzeczypospolitej. Co dziś znaczy ten mit i czy pospolitym ruszeniem wygraliśmy nim jakąkolwiek znaczącą bitwę lub wojnę, zastanawiają się twórcy podcastu? Czy nie mamy przypadkiem do czynienia z romantyczną wizją historii wykształconą ku pokrzepieniu serc w okresie rozbiorów?
Jan Dobrogost Krasiński dowodził mazowieckim pospolitym ruszeniem w czasie potopu szwedzkiego. W bitwie pod Nowym Dworem Mazowieckim przeciwko naszej formacji wojskowej zginęło… pięciu Szwedów. Wiek XVII był wiekiem profesjonalizacji armii i tu Rzeczpospolita już nie dawała rady. Mieliśmy złudne poczucie bezpieczeństwa.
– mówi w podcaście profesor Michał Kopczyński. Dalej tłumaczy dlaczego, gdy europejskie mocarstwa rozbudowywały i profesjonalizowały wojsko, a armie zyskiwały liczbę kilkuset tysięcy żołnierzy, Rzeczpospolita Obojga Narodów będąca jednym najliczniejszych europejskich państw dysponowała armią wielkości księstwa Sardynii albo Bawarii. Aż do utraty niepodległości. A także dlaczego przez wieki wojna była w Rzeczpospolitej domeną tylko jednego stanu, a chłopi i mieszczanie nie brali udziału w bitwach, nie stanowili powszechnego poboru w czasach gdy był on podstawą w wielu XVIII-wiecznych armiach w tym przyszłych zaborców?
Centrum czy prowincja? Miasto po polsku
Miasto to jest soczewką cywilizacji, miejscem w którym na niedużym terenie gromadzi się duża liczba ludzi, przyspiesza obieg informacji, przyciąga ludzi z wielu regionów. Miasto to jest okno na świat cywilizacji
– mówi w tym odcinku profesor Michał Kopczyński opowiadając jak na przestrzeni wieków wyglądał rozwój polskich miast i dlaczego w tej części Europy nie wyglądały one tak jak w królestwach i księstwach na zachód od Łaby. Czy było to czynnikiem decydującym o dalszym rozwoju i upadku Rzeczpospolitej Obojga Narodów?
Podcastów, przypominamy, można posłuchać m.in. na YouTube Muzeum Historii Polski.