Nikifor żył samotnie, w nędzy, przez większość życia będąc uważanym za niepełnosprawnego intelektualnie. Mówił bełkotliwie i niewyraźnie. Był pochłonięty pasją malarską. Malował na kartonach, okładkach, stawkach papieru. Stworzył ponad 40 tysięcy dzieł! Podpisywał się na obrazach jako Matejko. Pod koniec życia został doceniony i uznany na świecie za wybitnego malarza prymitywistę. Urodził się 21 maja 1985 roku w Krynicy. Teraz w Ostrołęce można oglądać wystawę jego niezwykłych prac.
W sali wystaw czasowych Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce prezentowana jest wystawa monograficzna wybitnego kolorysty, jednego z największych malarzy naiwnych świata, najsłynniejszego polskiego artysty nieprofesjonalnego, cieszącego się nieustającym uznaniem kolekcjonerów i krytyków sztuki – informuje muzeum.
Wystawa składa się z ponad 100 prac pochodzących z kolekcji Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie. Jest to jedna z największych kolekcji dzieł Nikifora w Polsce. Prezentowane prace wykonane na podłożu papierowym to akwarele, gwasze, rysunki kredką i ołówkiem. Ekspozycja ma charakter edukacyjno-poznawczy. Obrazy przedstawiono w układzie tematycznym (m.in. Krynica, sceny sakralne, ludzie, pejzaże miejskie, wille).
Wystawę można oglądać do 16 czerwca w Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce plac gen. Józefa Bema 8.
Nikifor z Krynicy – genialny samouk
Epifaniusz Drowniak (z chrztu) – Nikifor Krynicki (z pierwszego dowodu osobistego) – Nikifor/Matejko/malarz (tak sam siebie przedstawiał) urodził się 21 maja 1895 roku w Krynicy wsi. Jego matką była Łemkini Jewdokia Drowniak, ojciec nieznany, prawdopodobnie Polak. Po matce odziedziczył wadę wymowy i przytępiony słuch, co utrudniało mu kontakty społeczne.
Nie chodził do szkoły, nie uczono go pisać ani czytać.
Podobno od wczesnych lat rysował, zafascynowany sztuką cerkiewną. Postanowił być malarzem i całe swoje życie robił to, co do malarza należało – malował – na kawałkach tektury, okładkach zeszytów, skrawkach papieru. Uwieczniał autoportrety, widoki krynickich willi i cerkwi. Był przy tym wysoce płodnym twórcą, stworzył blisko 40 tysięcy dzieł. Wystawy (zagraniczne i krajowe), promocje, publikacje krytyczno-artystyczne zrobili już za niego inni.
„W okresie międzywojennym jego talent zauważył związany ze środowiskiem kapistów, lwowski artysta Roman Turyn. Dzięki niemu w 1932 roku prace Nikifora pokazano na wystawie w Paryżu. […] W końcu lat 1940 zobaczył jego prace Andrzej Banach, krytyk sztuki. Zorganizował kilka wystaw prac malarza w liczących się galeriach na świecie – w Paryżu, Brukseli, Nowym Jorku, Hajfie. W kolejnych dziesięcioleciach twórczość Nikifora popularyzował Aleksander Jackowski. Jego pracami zainteresowali się artyści i kolekcjonerzy. W 1967 roku w warszawskiej Zachęcie zorganizowano jego wystawę monograficzną” – można dowiedzieć się z informacji umieszczonych na wystawie w Ostrołęce.
W 1947 w ramach akcji „Wisła” został wysiedlony na Ziemie Odzyskane, skąd trzy razy wracał na piechotę do Krynicy. Po pierwszych dwóch powrotach był ponownie wysiedlany, za trzecim razem pozwolono mu pozostać.
Skąd wziął się Nikifor Krynicki?
W 1962 roku, kiedy Nikifor miał wyjechać na wystawę swoich prac w Bułgarii, okazało się, że artysta nie ma żadnych dokumentów, na podstawie których możliwe byłoby wydanie dowodu tożsamości. Wówczas, na wniosek Stefana Półchłopka, przewodniczącego Miejskiej Rady Narodowej w Krynicy, sąd w Muszynie określił jego tożsamość – Nikifor Krynicki. Na tej podstawie 18 października 1962 roku Urząd Stanu Cywilnego w Krynicy wystawił Nikiforowi Krynickiemu akt urodzenia. 27 marca 2003 roku Sąd Rejonowy w Muszynie, działając na wniosek Zjednoczenia Łemków, unieważnił akt urodzenia z 1962 roku, uznając, że artysta znany jako Nikifor to urodzony 21 maja 1895 roku Epifaniusz Drowniak.
Nikifor podpisywał się na swoich pracach jako Matejko lub Netyfor, często popełniając błędy w pisowni.
Nikifor Krynicki zmarł w szpitalu dla chorych na gruźlicę w Foluszu k. Jasła. Został pochowany w Krynicy.
W stulecie urodzin w Krynicy otwarto muzeum jego imienia.Znajduje się w centrum miasta, nad potokiem Kryniczanka w zabytkowej willi Romanówka. W 2004 roku Krzysztof Krauze nakręcił film o ostatnich latach życia artysty „Mój Nikifor”.
Największy zbiór obrazów i rysunków Nikifora znajduje się w Muzeum Okręgowym w Nowym Sączu. Kilkanaście prac trafiło do zbiorów Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie.
Źródło: Wikimedia Commons
Źródło: Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce/mat.pras.