Zmarł Ernest Bryll – wybitny poeta i tekściarz, prozaik, dramaturg, dziennikarz, krytyk filmowy, dyplomata, ambasador RP w Irlandii (1991-1995). Zmarł w nocy 17 marca 2024 roku. Niedawno, 1 marca tego roku, obchodził swoje 89 urodziny.
Psalm stojących w kolejce
Bądź jak kamień, stój, wytrzymaj
Kiedyś te kamienie drgną
I polecą jak lawina
Przez noc, przez noc, przez noc
To fragment napisanego przez niego “Psalmu stojących w kolejce”. Utwór stał się nieoficjalnym hymnem “Solidarności”, a kiedy Krystyna Prońko wykonywała go na scenie, to publiczność milkła. Utwór został napisany do musicalu “Kolęda nocka” wystawianego w Tatrze Muzycznym w Gdyni tuz przed wprowadzeniem stanu wojennego.
Teksty piosenek pisał od 1965 r. Jego utwory wykonywały m.in. zespoły: 2 plus 1, Enigmatic, Myslovitz czy Skaldowie oraz wokaliści: Michał Bajor, Stan Borys, Halina Frąckowiak, Marek Grechuta, Krystyna Prońko i wielu wielu innych.
Skończył Wydział Filologii Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego oraz studium wiedzy filmowej przy Wyższej Szkole Filmowej w Łodzi. Z uwagi na ojca w Armii Krajowej nie mógł pracować w dziennikarstwie, czego pragnął, w związku z czym zatrudnił się w elektrowni nr 11 w porcie gdyńskim oraz w Stoczni im. Komuny Paryskiej.
Ernest Bryll – poeta
Debiutował jako poeta “Wigiliami wariata” (1958), jednak znany się stał dopiero dzięki trzeciemu tomikowi “Twarz nieodsłonięta” (1963). Odrębność Brylla wyznaczyła tematyka utworów: interesowały go różne postawy wobec polskiej historii, rozważania nad rolą Polski w Europie, ocena charakteru narodowego i narodowych przywar – czyli tradycyjnie pojęta problematyka społeczno-obywatelska, podejmowana jeszcze przez literaturę staropolską (choć widoczne są też inspiracje Norwidowskie). Relacji między Polską a Europą dotyczy zaś choćby wiersz “Turystyka”. Traktuje on o daremności oczekiwania, że tragizm polskiej historii zostanie zrozumiany przez obcych; zrozumienie musimy zostawić samym sobie.
Został członkiem PZPR w połowie lat 60. Po wprowadzeniu stanu wojennego wystąpił z partii. Po 1980 roku wydał dwa tomiki wierszy w drugim obiegu, a jego sztukę “Wieczernik”, osnutą na motywach ewangelicznych, grano w kościołach.
Był rozpracowywany przez MSW w okresie od 12.09.1985 do 23.06.1989 z uwagi na publikowanie utworów w wydawnictwach drugiego obiegu, udział w imprezach organizowanych przez Duszpasterstwo Środowisk Twórczych i Naukowych. Po wprowadzeniu stanu wojennego odmówił udzielenia poparcia WRON w TV oraz wstąpienia do PRON za co spotkały go represje: nie wystawiano, ani nie publikowano jego utworów, nie przekazywano tantiem. W październiku 1986 na posiedzeniu Wydziału ds. Kultury KC PZPR zapadła decyzja o całkowitym wykluczeniu jego twórczości z oficjalnego obiegu kultury. Kontrolę operacyjną sprawowano z wykorzystaniem podsłuchu telefonicznego, lustracji korespondencji.
Pogrzeb Ernesta Brylla
Pogrzeb Ernesta Bryla odbędzie się w poniedziałek, 25 marca, w Warszawie. O godz. 13.30 zostanie odprawiona msza św. żałobna w kościele OO Dominikanów. Po niej nastąpi odprowadzenie do grobu rodzinnego na cmentarz przy ul. Wałbrzyskiej.
Tomiki poezji Ernesta Brylla:
-
- “Wigilie wariata”, Iskry, Warszawa 1958;
- “Autoportret z bykiem”, Iskry, Warszawa 1960;
- “Twarz nieodsłonięta”, Czytelnik, Warszawa 1963;
- “Sztuka stosowana”, Czytelnik, Warszawa 1963;
- “Mazowsze”, Czytelnik, Warszawa 1967;
- “Muszla”, Czytelnik, Warszawa 1968;
- “Fraszka na dzień dobry”, Czytelnik Warszawa 1969;
- “Poezje wybrane”, PIW, Warszawa 1970;
- “Zapiski”, PIW Warszawa 1970;
- “Piołunie piołunowy”, LSW, Warszawa 1973;
- “Dramaty i wiersze”, PAX, Warszawa 1973;
- “Zwierzątko”, Czytelnik, Warszawa 1975;
- “Ta rzeka”, Czytelnik, Warszawa 1977;
- “Rok Polski”, PAX, Warszawa 1978;
- “Wiersze wybrane”, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1978;
- “A kto się odda w radość”, PAX, Warszawa 1980;
- “Czasem spotykam siebie”, WL, Kraków 1981;
- “Sadza”, Czytelnik, Warszawa 1982;
- “Wiersze”, Biblioteka Tygodnika Stanu Wojennego, Warszawa 1983;
- “Pusta Noc”, PAX, Warszawa 1983;
- “List”, Nowa, Warszawa 1985;
- “Gołąb pocztowy”, Pokolenie Warszawa 1986;
- “Boże uchroń nas od nienawiści”, CDN Warszawa 1985;
- “Adwent”, Aneks, Londyn 1986;
- “Wiersze”, Solidarność Walcząca, Łódź 1987;
- “Kropla w wodospadzie”, Interart, Warszawa 1995;
- “Kto chce znać wiatr”, PAX, Warszawa 1996;
- “Widziałem jak odchodzą z nas ci ludzie dobrzy”, W Drodze, Poznań 1996;
- “Rok Polski 2000”, edycja w drzeworytach Marka Jaromskiego, BŚ, Katowice 2000;
- “Kubek tajemny”, PAX Warszawa 2000;
- “Golgota Jasnogórska”, Paulinianum, Jasna Góra, Częstochowa, 2001;
- “Nie proszę o wielkie znaki”, PAX, Warszawa 2002;
- “Jezioro Kałuża”, Adam Marszałek, Toruń 2003;
- “Na ganeczku snu”, Gaudium, Toruń 2004;
- “Na dom pada cieniutki blask”, Ibis, Warszawa 2005;
- “W ciepłym wnętrzu kolędy”, Zysk i S-ka, Poznań 2007;
- “Trzecia nad ranem”, Wydawnictwo św. Jacka, Katowice 2008;
- “Wiośnin: panna młodości”, Poznań, Zysk i S-ka 2008;
- “Chrabąszcze”, Gaudium, Lublin 2009;
- “Pod wieżą zakochanych”, Wydawnictwo Anagram, Warszawa 2012;
- “Ciągle za mało stary”, Zysk i S-ka, Poznań 2015.
- Zapiski. Wiersze publikowane w latach 1958-1996, Edycja Świętego Pawła / Instytut Literatury, Częstochowa – Kraków 2021
- Szara godzina. Wiersze publikowane w latach 2000-2o15, Edycja Świętego Pawła / Instytut Literatury, Częstochowa – Kraków 2021
- Ma się ku wieczorowi. Wiersze niepublikowane z lat 2014-2020, Edycja Świętego Pawła / Instytut Literatury, Częstochowa – Kraków 2021
Najważniejsze piosenki Ernesta Brylla
- Góry, chmury, doliny
- Hej, baby, baby
- Hej, kurniawa, kolęda
- Kolibajka
- Kołysanka matki
- Miłości mojej mówię do widzenia
- Na sianie
- Nie zmogła go kula
- Pieśń Kronika
- Po górach, po chmurach
- Psalm stojących w kolejce
- Wołaniem wołam cię
- Peggy Brown
- Wszystkie koty w nocy czarne
- A te skrzydła połamane
Źródła: IPN, culture.pl.,Wikimedia commons.