Muzeum Pamięci Sybiru 5 grudnia 2023 roku otrzymało prestiżową „Nagrodę Muzealną Rady Europy 2024”. Instytucja została również nominowana do nagrody „Europejskiego Muzeum Roku”.
Muzeum Pamięci Sybiru powstało 1 stycznia 2017 roku jw Białymstoku. Jest poświęcone ludziom, którzy od końca XVI aż do połowy XX wieku byli niewoleni i zsyłani w głąb Rosji, a później Związku Sowieckiego, jak też tym, którzy podążali tam dobrowolnie. Instytucja opowiada o jeńcach, więźniach, zesłańcach i deportowanych, a także o tych, którzy przed I wojną światową odkrywali Syberię i aktywnie uczestniczyli w zagospodarowaniu jej ogromnych obszarów. Muzeum łączy wyniki badań i narrację historyków ze wspomnieniami uczestników i świadków zdarzeń. Pokazuje ogromne emocje ukryte w zwykłych na pozór przedmiotach, przenosząc zwiedzających w niezwykłą krainę – tajemniczy, piękny, a jednocześnie okrutny i bezwzględny Sybir.
Budynek Muzeum Pamięci Sybiru został ulokowany na terenie przedwojennych, polskich magazynów wojskowych przy ul. Węglowej w Białymstoku, które bezpośrednio przylegają do dawnego, brzeskiego traktu kolejowego. Do Muzeum Pamięci Sybiru wchodzi się właśnie wzdłuż torów dawnej bocznicy kolejowej. Szyny symbolicznie nikną w głębi budynku.
Muzeum Pamięci Sybiru oprócz działalności wystawienniczej prowadzi badania naukowe o szerokim zakresie tematycznym. Gromadzi i opracowuje informacje odnoszące się zarówno do przedwojennych polskich Kresów, jak i do wielowiekowej obecności Polaków na Syberii (także tych, którzy osiedlili się tam dobrowolnie), począwszy od XVII wieku, poprzez carskie zsyłki i sowieckie deportacje do czasów najnowszych. Pracownicy naukowi Muzeum zbierają, spisują i opracowują relacje Sybiraków i ich potomków oraz obejmują opieką i badają obiekty i dokumenty źródłowe odnoszące się do historii Sybiru i Sybiraków.
Źródło: Wikimedia commons, gov.pl, MKiDN,