W Krzczonowie po raz ósmy odbywa się w niedzielę 17 września 2023 roku Festiwal Kiszeniaki i Kwaszeniaki. To okazja do zapoznania się z lokalnym dziedzictwem kulinarnym i zaczerpnięcia bezcennych inspiracji przed przygotowaniami przetworów na zimę.
Tradycyjnie na scenie pojawiają się zespoły dziecięce, widać tradycyjne, unikalne na skale Polski, krzczonowskie stroje ludowe, a przede wszystkim na stołach królują kiszonki, a mieszkańcy gminy chętnie dzielą się z przyjezdnymi swoimi przepisami, często przekazywanymi z dzida pradziada.
Słynny Żukowski żur
W XVII wieku Polacy znali 200 rodzajów zup. Włoscy i francuscy kucharze uczyli się od nas ich gotowania. Żukowski żur jest jedną z najsmaczniejszych regionalnych zup na Lubelszczyźnie. Przed przystąpieniem do gotowania żuru należy nastawić zakwas.
Wykonanie zakwasu: Składniki: 2/3 szklanki mąki żytniej razowej, kawałki skórki razowego chleba, jeden ząbek polskiego czosnku. Mąkę wsypać do słoja lub kamiennego garnka i wlać 3 szklanki ciepłej wody. Dodać skórkę chleba i obrany czosnek. Naczynie przykryć ściereczką i odstawić w ciepłe miejsce na kilka dni. Ukiszony żur powinien mieć kwaskowaty smak i charakterystyczny, apetyczny zapach.
Wykonanie żuru: W garnku należy zagotować 1,5 litra bulionu warzywnego z przyprawami: zielem angielskim, listkiem laurowym i kilkoma ząbkami czosnku. Dodać 5 namoczonych prawdziwków. Na patelni przesmażyć 1 posiekaną cebulę na łyżce oleju rzepakowego, a kiedy się zeszkli: wrzucić do garnka. Kiedy grzyby będą miękkie, dodać pół litra kiszonego żurku. Gotować 5 minut. Wlać żur do miseczek, do każdej włożyć po jednym jajku na twardo. W Żukowie dodawano do żuru kawałki podsuszonego białego sera.
Krzczonowska Kapusta Parzybroda
Składniki: 1 kg kapusty białej, 50dag ziemniaków, 10 dag słoniny, 1 łyżka mąki, 1 ząbek czosnku, sól, pieprz
Wykonanie: kapustę pokroić w grubą kostkę. Ziemniaki obrać, też pokroić w kostkę, dodać do kapusty. Zalać 2 szklankami wody i ugotować bez przykrycia. Słoninę stopić, skwarki przełożyć do kapusty, z tłuszczu i mąki zrobić rumianą zasmażkę, rozprowadzić wywarem i wymieszać z kapustą i ziemniakami. Przyprawić solą, pieprzem i czosnkiem. Podawać z chlebem.
Tradycje kulinarne Krzczonowa
W okresie postu jedzono bardzo skromnie: żur, kapuśniak z chlebem, kaszę gryczaną i jęczmienną na oleju. Zwykłym pożywieniem były ziemniaki. Po zakończeniu postu jedzono na przemian to z nabiałem lub tzw. okrasą/słoniną. Po żniwach więcej potraw jedzono z dodatkiem mleka: barszcz zimny z krojoną zieloną cebulką, placki z ciasta z żytniej mąki często przekładane sadłem i skrawkami, polewkę z gruszek z „przaśnym” plackiem, placek „klepak” (bo było rozklepany na płasko), groch z kapustą, kasza „pęcak” jęczmienna z mlekiem. Były to w tym czasie główne dania.
Popularne w tym czasie były na wsi tzw. „pryszcze”, które pieczone były z mąki gryczanej w pieczonej w piecach chlebowych, maczanych w świeżym roztopionym maśle. Podawane były na ciepło.
Na śniadanie spożywano barszcz z buraka ćwikłowego przyprawiony mąką żytnią lub otrębami, zakwaszonego kwasem z chleba razowego. Ugotowany barszcz zabielano mlekiem lub śmietaną.
Źródło: Gmina Krzczonów. Krzczonowski Gościniec, Nr 1/2006 r.