15 sierpnia 1920 uznajemy za datę zwycięstwa nad bolszewikami w Bitwie Warszawskiej. Dlatego tego dnia obchodzimy Święto Wojska Polskiego. Dlaczego jednak 15 sierpnia, skoro obrona Warszawy trwała do 16 sierpnia?
15 sierpnia 1920 roku odmieniły się losy Bitwy Warszawskiej . Kaliski 203 Pułk Ułanów ochotników zdobył sztab 4. armii sowieckiej w Ciechanowie, a wraz z nim – kancelarię armii, magazyny i radiostację, służącą bolszewikom do utrzymywania łączności z dowództwem. Szybko podjęto decyzję o przestrojeniu polskiego nadajnika na częstotliwość sowiecką i rozpoczęciu zagłuszaniu nadajników wroga, dzięki czemu druga z sowieckich radiostacji nie mogła odebrać rozkazów. Warszawa bowiem na tej samej częstotliwości nadawała przez dwie doby bez przerwy teksty Pisma Świętego – jedyne wystarczająco obszerne teksty, które udało się szybko odnaleźć.
Brak łączności wprowadził chaos w szeregi wroga, praktycznie eliminując 4. Armię z bitwy o Warszawę. Dzięki temu tego dnia możliwe było odzyskanie Radzymina.
Starcia o Polskę jeszcze trwały ale 15 sierpnia był dniem przełomowym. Właśnie dlatego tego dnia obchodzimy Święto Wojska Polskiego.
203 Pułk – ewenement w historii polskiego wojska.
203 Pułk powstawał tak jak inne, ochotnicze formacje, organizowane w przyśpieszonym tempie z uwagi na pogarszającą się sytuację na froncie wojny polsko-bolszewickiej.
Sformowany został na przełomie lipca i sierpnia w Kaliszu, zgodnie z rozkazem z 27 lipca 1920 r., rekrutując ponad 700 ochotników. Pochodzili oni z ziemi kaliskiej, kutnowskiej, płockiej, dobrzyńskiej i włocławskiej. Byli to najczęściej młodzi ludzie, synowie ziemian, włościan, robotnicy, rzemieślnicy, urzędnicy, którzy nie mieli do czynienia z wojskiem. Ok. 40% z nich stawiło się na własnych koniach, a wielu ziemian z uwagi na zainteresowania łowieckie, było wytrawnymi strzelcami.
Kadra Pułku licząca zaledwie 27 oficerów, odkomenderowanych tu głównie z 2. i 3 p. uł., należała do jednej z najlepszych. Głównym organizatorem formacji był rtm. Adam Zakrzewski, do którego dołączył mjr Zygmunt Podhorski, obejmując 2 sierpnia jego dowództwo.
Po bardzo krótkim, wstępnym przeszkoleniu, 5 sierpnia pułk z Kalisza został skierowany koleją na front. Niezbędne uzbrojenie otrzymał w trakcie jazdy, podczas której doposażano go i kontynuowano szkolenie.
Przybył do Ciechanowa 7 sierpnia, zainstalował się w dworze Jana Konopnickiego w Przedwojewie, a kolejnego dnia rano odpierał już tam napierającego od strony Przasnysza w kierunku Ciechanowa z ogromną siłą 3 Korpus Konny dowodzony przez Bżiszkjana Gaja, zwanego Gaj-Chanem. Mjr Z. Podhorski, świadomy braku przygotowania wojskowego swoich żołnierzy, z wielką trwogą przyjmował następujące po sobie, dynamicznie zdarzenia.
Kolejna i najważniejsza odsłona w historii tego Pułku, to słynny zagon na Ciechanów, który miał miejsce 15 sierpnia 1920 r. Wiemy, że to w ogóle dzień niezwykły dla Bitwy Warszawskiej, dla Polski, który zmienił bieg historii Europy, a tym samym świata.
Faza obronna Bitwy Warszawskiej trwała do 16 sierpnia, kiedy to, dzięki działaniom marszałka Piłsudskiego, nastąpił przełom.
Dowodzona przez niego tzw. grupa manewrowa, w skład której wchodziło pięć dywizji piechoty i brygada kawalerii, przełamała obronę bolszewicką w rejonie Kocka i Cycowa, a następnie zaatakowała tyły wojsk bolszewickich nacierających na Warszawę. Tuchaczewski musiał wycofać się nad Niemen. Ostateczną klęskę bolszewicy ponieśli pod Osowcem, Białymstokiem i Kolnem.
19 sierpnia jednostki polskie na rozkaz Piłsudskiego przeszły do działań pościgowych, starając się uniemożliwić odwrót głównych sił Tuchaczewskiego, znajdujących się na północ od Warszawy.
25 sierpnia polskie oddziały doszły do granicy pruskiej, kończąc tym samym działania pościgowe.
Na zdjęciach: Alegoria zwycięstwa w 1920 roku; Warszawo naprzód, obraz Zdzisława Jasińskiego, 203 Pułk Ułanów i pomnik ochotniczego pułku odsłonięty w 1922 roku w Przedwojewie a także Rotmistrz Adam Zakrzewski – pierwszy dowódca pułku i Major Zygmunt Podhorski, dowódca pułku od 2.08.1920 r., Józef Piłsudski i Józef Haller, w czasie przeglądu wojsk powracających ze zwycięskiej operacji.
Żródło: Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie, Wikimedia Commons, UM w Kaliszu, dzieje.pl.